Home T́m Ca Dao Trợ Giúp T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
 

Về Một Bài Ca Dao Nam Bộ

LTS: Ta từng nghe bài ca dao:
"Em tưởng nước giếng sâu
Em nối sợi gầu dài
Ai ngờ nước giếng cạn
Em tiếc hoài sợi dây..."


Nhưng theo bài "Về Một Bài Ca Dao Nam Bộ" th́ thật là "Tréo cẳng ngỗng":

Tưởng giếng sâu qua nối sợ dây cụt
Ai dè giếng cạn nó hụt cái sợi dây
Qua tới đây mà không cưới được cô Hai mầy
Qua chèo ghe ra biển… đợi nước đầy qua chèo vô.


VỀ MỘT BÀI CA DAO NAM BỘ

 HỒ TĨNH TÂM (Vĩnh Long):

Xưa nay ta vẫn quen với câu: "Tưởng giếng sâu anh nối sợi dây dài", nay bỗng nhiên lại được nghe một câu hết sức "trái khoáy" ("Tưởng giếng sâu qua nối sợi dây cụt"). Lối nhập đề ngay từ đầu đă gây được sự chú ư, bởi v́ nó quá lạ tai. Ngộ thật! Dây cụt th́ làm sao mà đo được giếng sâu?

Tưởng giếng sâu qua nối sợ dây cụt
Ai dè giếng cạn nó hụt cái sợi dây
Qua tới đây mà không cưới được cô Hai mầy
Qua chèo ghe ra biển… đợi nước đầy qua chèo vô.


Bài ca dao này tôi được biết do nhà văn Lê Đ́nh Bích đọc cho nghe.
Về phần Lê Đ́nh Bích, anh nói rằng anh sưu tầm được từ một lăo nông ở Bạc Liêu. Mới nghe xong tôi đă thích liền. Rơ là một bài ca dao ngồ ngộ, được thể hiện như là một truyện ngắn cực ngắn. Nhân vật là một chàng trai (có thể lắm), có tính cách cũng rất ngồ ngộ.
Xưa nay ta vẫn quen với câu: "Tưởng giếng sâu anh nối sợi dây dài", nay bỗng nhiên lại được nghe một câu hết sức "trái khoáy" ("Tưởng giếng sâu qua nối sợi dây cụt"). Lối nhập đề ngay từ đầu đă gây được sự chú ư, bởi v́ nó quá lạ tai. Ngộ thật! Dây cụt th́ làm sao mà đo được giếng sâu? Rơ là có sự cố ư tinh nghịch ǵ đây. Mà cũng có thể là anh chàng đă biết, bởi vậy chàng mới bày đặt ra cách nói ngộ kỳ đời (dây cụt mà c̣n hụt th́ giếng ấy là giếng ǵ?).

Tiếp tục lung khởi nội dung, câu hai viết tiếp: "Ai dè giếng cạn nó hụt cái sợi dây". Đương nhiên quá đi rồi c̣n ǵ. Đă là dây cụt th́ c̣n nhằm nḥ ǵ mà đo với chẳng đo. Nó khác hẳn với câu ta đă biết: "Ai ngờ giếng cạn anh tiếc hoài sợi dây". So sánh hai câu này với nhau, ta lại thấy lấp lánh cái ngồ ngộ rất cố t́nh của lối kể, lối dẫn chuyện.
Sang tới câu ba th́ cốt truyện bộc lộ đă quá rơ. "Qua tới đây mà không cưới được cô Hai mầy", câu này đă dẫn ra thêm một nhân vật nữa. Cái cô Hai nào đó chắc cũng phải có nét ǵ đó ngồ ngộ mới khiến nhân vật chính của chúng ta bộc lộ quyết tâm làm vậy. Câu chuyển này thực ra không chuyển hẳn về ư nhưng rơ ràng nó vẫn tạo ra sức chuyển rất mạnh cho bài ca dao, giúp ta thấy ràng ràng tính cách "ăn sóng nói gió" của một anh chàng hạ bạc lặn lội đường xa đến t́m gặp người đẹp và quyết "yêu" cho bằng được người đẹp.

Câu thứ tư dùng kết thúc câu chuyện cũng hết sức bất ngờ. Câu này phải đọc ngắt ra làm hai mới thấm hết cái độc đáo, cái thần khí đầy sắc sảo của bài ca dao. "Qua chèo ghe ra biển/ đợi nước đầy qua chèo vô". Ở trên là câu thề độc, cho nên đọc vế đầu của câu dưới, hẳn sẽ khiến ta liên tưởng tới cái chết, cái kết cục bi thương của một cuộc t́nh đơn phương bốc lửa. Không yêu được "cô Hai mầy" th́ qua chèo ghe ra biển qua ùm xuống chết cho "cô Hai mầy" coi. Ấy vậy mà không!.. Ngu ǵ qua chết lăng ̣m cơ chứ! "Đợi nước đầy qua chèo vô". Lối kết thúc này xui tôi nhớ một bài Tanka Nhật Bản:

Sông Hô Nô Xê nước rất nông
Lội ra giữa ḍng vẫn không ướt váy
Hỏi một người cũng nông như vậy
Làm sao tôi có thể yêu sâu?


Cái cô Hai nào đó trong bài ca dao của chúng ta có "nông" không nhỉ? Anh chàng kể chuyện cho chúng ta nghe, hẳn đă nếm mùi kiểu như "con cáo với chùm nho" của La Phông Ten rồi là cái chắc. Dùng dây cụt th́ không làm sao đo được giếng mà biết sâu hay cạn. Cứ theo cốt truyện mà suy, th́ nhân vật của chúng ta hẳn đă bị hạ đo ván tới thấm mùi, nên mới biến được chuyện riêng của ḿnh thành một truyện cực ngắn, hay tới mức độc đáo làm vậy.

Ở Nam Bộ có một câu rất hay: "Nói vậy mà không phải vậy". Bài ca dao là một câu chuyện thuộc loại "nói vậy mà không phải vậy". Hệ thống ngôn ngữ dùng kể chuyện rất thống nhất, bố cục chặt chẽ, kết cấu bất ngờ, cho ta thấy rơ một bản lĩnh sáng tạo văn bản rất tài hoa. Mới nghe, ta tưởng như nhân vật trong bài ca dao chỉ kể chuyện để giỡn chơi tưng tửng cho vui lúc trà dư tửu hậu, nhưng càng đọc ta càng thấy lấp lánh một khía cạnh rất thật trong đời: với t́nh yêu th́ không thể đùa giỡn được. Đùa giỡn th́ không thể thành t́nh yêu, nhưng lỡ không thành được t́nh yêu th́ cũng phải vui lên mà sống chứ. Vậy là thoắt một cái, anh chàng phải ḷng cái cô Hai đa t́nh nào đó, bỗng trở nên sâu sắc lạ đời.

Tưởng giếng sâu qua nối sợi dây cụt
Ai dè giếng cạn nó hụt cái sợi dây
Qua tớ đây mà không cưới được cô Hai mầy
Qua chèo ghe ra biển… đợi nước đầy qua chèo vô.


HỒ TĨNH TÂM (Vĩnh Long)
 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 03/12/18