50 năm trước,
một thanh bảo kiếm đă được t́m thấy trong một ngôi mộ ở Trung Quốc. Mặc
dù đă hơn 2.000 năm tuổi, nhưng thanh kiếm với cái tên Câu Tiễn không hề
biểu lộ một dấu hiệu hoen gỉ.
Thanh kiếm
đă làm ngón tay của một nhà khảo cổ học chảy máu khi ông chạm vào phần
lưỡi kiếm, vốn dường như không hề bị tác động bởi thời gian. Bên cạnh
đặc tính kỳ lạ này, kỹ thuật đúc kiếm cũng rất tinh xảo đối với một
thanh kiếm đă được rèn từ một thời kỳ xa xưa như vậy trong lịch sử. Được
xem như một quốc bảo của Trung Quốc ngày nay, ư nghĩa của thanh kiếm này
với người dân Trung Quốc có thể được sánh ngang với thanh kiếm Excalibur
của vua Arthur ở phương Tây.
Năm 1965, khi các nhà khảo cổ học tiến hành một cuộc khảo sát ở tỉnh Hồ
Bắc, chỉ 7 km từ khu tàn tích thành cổ Tế Nam, kinh đô xưa của nhà Chu,
họ đă phát hiện được 50 ngôi mộ cổ. Trong quá tŕnh khai quật ngôi mộ,
các nhà nghiên cứu đă thu thập được thanh kiếm Câu Tiễn cùng với 2.000
hiện vật khác.
Khai quật
kiếm Câu Tiễn
Theo trưởng
nhóm khảo cổ phụ trách khai quật, thanh kiếm này đă được phát hiện trong
một ngôi mộ, nó nằm bên cạnh một bộ xương, bên trong một hộp gỗ gần như
kín khí. Nhóm nghiên cứu đă rất kinh ngạc khi lôi ra khỏi chiếc hộp một
thanh kiếm bằng đồng với bao kiếm được bảo quản hoàn hảo. Khi thanh kiếm
được rút khỏi vỏ, người ta thấy lưỡi kiếm không hề bị gỉ dù đă bị chôn
trong một môi trường ẩm ướt được hai thiên niên kỷ. Một thí nghiệm được
các nhà khảo cổ học tiến hành cho thấy lưỡi kiếm có thể dễ dàng cắt
xuyên qua một chồng gồm hai mươi mảnh giấy.
Kiếm Câu Tiễn, Bảo tàng tỉnh Hồ Bắc (Ảnh: Wikimedia Commons)
Những thanh
kiếm Tàu
Kiếm Câu
Tiễn là một trong những thanh kiếm Tàu (Jian) sớm nhất được biết đến.
Đây là một loại kiếm thẳng hai lưỡi được sử dụng trong 2.500 năm qua ở
Trung Quốc. Kiếm hai lưỡi là một trong những loại kiếm sớm nhất tại
Trung Quốc và có mối liên hệ chặt chẽ với thần thoại Trung Hoa. Trong
truyện dân gian Trung Quốc, nó được gọi là “Vương giả trong các loại
binh khí” và được coi là một trong bốn loại binh khí chủ yếu, bên cạnh
côn, thương, và đao.
Một thanh kiếm sắt và hai thanh kiếm đồng từ thời Chiến quốc.
(Ảnh: Wikimedia)
Có chiều dài
tương đối ngắn hơn so với các thanh kiếm tương tự trong lịch sử, kiếm
Câu Tiễn là một thanh kiếm đồng với hàm lượng đồng cao, giúp gia tăng độ
bền dẻo và do đó khó găy hơn. Lưỡi kiếm được làm bằng thiếc, làm cho
kiếm cứng hơn cũng như duy tŕ được độ sắc bén.
Ngoài ra
trong thành phần thanh kiếm c̣n có một lượng nhỏ chất sắt, ch́ và lưu
huỳnh, và nghiên cứu đă cho thấy có một lượng lớn lưu huỳnh và Đồng (II)
sunfua (CuS), tạo cho thanh kiếm khả năng chống gỉ. H́nh thoi đen được
ráp hai bên mặt lưỡi kiếm, men màu xanh lam và ngọc lam được gắn vào cán
kiếm. Chỗ tay cầm của chuôi kiếm được bọc trong lụa và núm chuôi kiếm
cấu thành từ 11 ṿng tṛn đồng tâm. Thanh kiếm có chiều dài 55,7 cm, bao
gồm cán kiếm dài 8,4 cm, và lưỡi kiếm rộng 4,6 cm. Thanh kiếm nặng 875
gram.
Có thể thấy ngọc lam được gắn vào cán kiếm (Ảnh: Wikimedia Commons)
Giải mă nội
dung chữ khắc
Trên một bên
mặt kiếm, có hai cột chữ rơ ràng gồm tám kư tự, nằm gần cán kiếm, được
viết bằng kư tự Trung Quốc cổ đại. Loại kư tự này gọi là “鸟虫文”
(nghĩa là “điểu trùng văn”), có đặc điểm nổi bật là các nét trang trí
phức tạp trên các nét bút xác định, và là một dạng biến thể của chữ
triện – một loại chữ rất khó đọc. Các phân tích ban đầu đă giải mă được
sáu trong tám kư tự, bao gồm “越王” (Việt Vương-vưa nước Việt) và “自作用剑” (tự tác dụng kiếm, hay tự chế tác kiếm để dùng). Hai chữ c̣n
lại có khả năng là tên nhà vua.
Giải mă các kư tự trên thanh kiếm Câu Tiễn (Ảnh: Wikipedia)
Từ khi vương
triều được sáng lập vào năm 510 TCN cho đến khi sụp đổ dưới bàn tay của
nhà Chu vào năm 334 TCN, có chín vị vua trị v́ nước Việt, trong đó có
Câu Tiễn, Lộc Dĩnh, Bất Thọ, Chu Câu. Câu hỏi về danh tính vị vua sở hữu
thanh kiếm này đă làm dấy lên một cuộc tranh luận trong giới khảo cổ học
và các học giả nghiên cứu Trung ngữ. Sau hơn hai tháng, các chuyên gia
đi đến một sự đồng thuận rằng người chủ sở hữu ban đầu của thanh kiếm
này là Câu Tiễn (496-465 TCN), tức là thanh kiếm này có niên đại khoảng
2.500 năm.
Việt Vương Câu Tiễn (Ảnh: Wikimedia Commons)
Câu Tiễn là
một vị vua nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc, người đă trị v́ nước Việt
trong thời Xuân Thu (771-476 TCN). Đây là một thời kỳ đánh dấu bởi sự
hỗn loạn trong triều đại nhà Chu và đă được lấy tên từ Kinh Xuân Thu,
vốn là một bộ biên niên sử của giai đoạn này. Thời Xuân Thu nổi tiếng
với các cuộc viễn chinh quân sự, những xung đột này dẫn đến xu hướng
kiện toàn vũ khí thời đó đến mức chúng có độ bền và tính sát thương cực
cao, v́ được rèn trong nhiều năm và có thể trụ vững trong nhiều thế kỷ.
Câu chuyện về Việt Vương Câu Tiễn và Ngô Vương Phù Sai tranh giành quyền
lực đă trở nên nổi tiếng khắp Trung Quốc. Mặc dù ban đầu vương quốc của
Câu Tiễn bị nhà Ngô đánh bại, nhưng ông đă dẫn dắt đội quân của ḿnh đến
chiến thắng 10 năm sau đó.
Các đặc tính
độc đáo
Bên cạnh giá
trị lịch sử, nhiều học giả tự hỏi làm thế nào thanh kiếm này có thể
không bị hoen gỉ trong một môi trường ẩm ướt, trong hơn 2.000 năm, và
những họa tiết trang trí phức tạp đă được chạm khắc vào thanh kiếm như
thế nào. Ngày nay thanh kiếm của Câu Tiễn vẫn sắc bén như lúc mới được
rèn, không thể t́m thấy dù chỉ một dấu vết hoen gỉ trên thân kiếm.
Thanh kiếm Câu Tiễn ngày nay vẫn sắc bén như hơn hai thiên niên kỷ trước
đây. (Ảnh: Wikimedia Commons)
Các nhà
nghiên cứu đă phân tích những mảnh đồng cổ với hy vọng t́m kiếm một
phương pháp mô phỏng loại công nghệ sử dụng để chế tạo ra thanh kiếm như
vậy. Họ phát hiện ra rằng thanh kiếm có khả năng kháng lại t́nh trạng
oxy hóa nhờ vào sự sunfat hóa trên bề mặt. Điều này, kết hợp với một vỏ
bao kiếm kín khí, đă khiến thanh kiếm huyền thoại này được t́m thấy
trong một t́nh trạng nguyên vẹn như vậy.
Những thí
nghiệm cũng cho thấy những người thợ rèn kiếm trong vùng đất của nước
Ngô và nước Việt ở miền Nam Trung Quốc trong thời Xuân Thu đă đạt đến
một tŕnh độ luyện kim cao, cho phép họ kết hợp các hợp kim không gỉ vào
lưỡi kiếm, giúp chúng tồn tại qua thời gian trong trạng thái tương đối
nguyên vẹn. Thanh kiếm được Bảo tàng Cung điện Quốc gia tại Đài Bắc
mượn, nơi nó được trưng bày cho đến hết năm 2011, cùng với các hiện vật
đồng khác từ cuộc khai quật. Thanh kiếm này hiện đang thuộc quyền sở hữu
của Bảo tàng tỉnh Hồ Bắc.
Tác giả:
Bryan Hilliard, Ancient Origins.
Đọc bản gốc
ở đây.
Sử dụng bản dịch của Tinh Hoa
Post ngày:
12/08/18 |