Người Việt Viết Sai Tiếng Việt

Vàm Cỏ (Trích từ Người Viễn Xứ)

Trong cuộc chạy đua “head hunting” (tạm dịch là “săn đầu người” tức tìm kiếm nhân tài) cho các công ty đa quốc gia tại VN, về chất lượng của những người được gọi là có bằng cấp hiện nay, giám đốc một công ty cung ứng nguồn nhân lực cho biết: qua đánh giá những người được công ty ông phỏng vấn thì... phần lớn là quá yếu. Nhiều người nói tiếng Anh "rôm rốp", nhưng lại viết sai tiếng Việt, phổ biến nhất là viết câu què, câu cụt! Và ông ta không hiểu vì sao những người đó tốt nghiệp được trung học, rồi đại học?

Các trại viên Trại hè thanh niên Việt kiều thắp nhang trước bàn thờ đền Hùng Vương ở Vĩnh Phúc

Vấn đề làm sao để viết cho đúng tiếng Việt vẫn được giới chức giáo dục giảng dạy ra rả trong nhà trường, nhưng rồi các vị ấy chỉ biết chau mày, lắc đầu mỗi khi đọc một bài văn, bài tập có vô vàn lỗi chính tả. Trong đời sống hàng ngày, người Việt Nam gần như chấp nhận phải "chung sống với tiếng Việt viết sai" như người dân ĐBSCL "sống chung với lũ" vậy. Lạ lùng thay, ngay từ trên ghế nhà trường, từ mẫu giáo, lớp 1 đã thường xuyên có những giờ chính tả. Nhưng khi trưởng thành, đi làm việc, công tác... thì lỗi chính tả lại không được xem là một giá trị cần phải giữ gìn.

Với người Việt sinh sống lâu năm hoặc thế hệ người Việt sinh ra ở hải ngoại thì chuyện viết sai tiếng Việt càng là việc "hà rầm" hơn. Một câu chuyện cười ra nước mắt được một tác giả Việt kiều phổ biến trên internet: Trên cửa kiếng một cửa hàng điện tử ở thành phố Garden Grove (California) có dán dòng chữ: "CO NHAN DIEN NGUOI VIET". Tác giả viết: "Mỗi lần nhìn thấy là tôi chỉ cười chứ không bực dọc, khó chịu như xưa nữa. Tôi không chạy xông vào tiệm ấy để yêu cầu người ta sửa chữa. Tôi lặng lẽ cười và thông cảm cho một em người Việt nào đó, sinh trưởng tại Mỹ, tiếng Việt không rành, cũng ráng moi óc, hoặc ráng chạy nhờ bà con viết ra giúp mấy chữ tiếng Việt không đánh dấu như thế. Làm một sign nơi cửa kính, không có dấu Việt là chuyện thường thôi. Cái khiến mình cười là tự dưng mình lại biết tác giả câu ấy là người miền Nam. Viết sai mà dễ thương, giống như rất nhiều "em" khác (đă trên 40 tuổi) vẫn viết sai tiếng Việt như các em bé vỡ lòng vậy. Nhưng không trách được, vì họ sinh trưởng nơi đất Mỹ, không học tiếng Việt, hoặc học rất giới hạn. Câu ấy viết cái gì vậy? CÔ NHÀN ĐIÊN NGƯỜI VIẾT? CỔ NHÂN ĐIÊN NGƯỜI VIẾT? CÓ NHẬN DIỆN NGƯỜI VIỆT? CÓ NHÂN ĐIỆN NGƯỜI VIỆT? Những câu trên không có nghĩa gì cho một hiệu bán đồ điện. Chỉ có câu này là đúng nhất, viết theo giọng người miền Nam: CÓ NHÂN DIÊN (viên) NGƯỜI VIỆT. May mà người ấy không viết: "Có nhân diên người Diệt". Giọng người miền Nam, sai chính tả tất cả các chữ có vần V và D khác, nhưng không sai chữ Việt!"

Câu chuyện hài hước trên, nghe qua thì thấy buồn cười, ngẫm đi nghĩ lại chỉ còn thấy buồn thôi, cười không nỗi. Đã viết sai chính tả lại không bỏ dấu thử hỏi có còn là tiếng Việt nữa không?

Mỗi chúng ta có thể góp phần bằng cách cố gắng, có ý thức không viết sai tiếng Việt.

Trong thực tế, khi lỡ viết sai một câu tiếng Anh, tiếng Pháp, nhiều người cảm thấy bứt rứt, mang nặng mặc cảm dốt nát. Trong khi viết sai tiếng Việt, thậm chí sai một cách trầm trọng, thì họ lại xem đó là chuyện bình thường, ngụy biện cho những cái sai của mình là "phong cách" hay "sự sáng tạo". Dẫn đến thói quen coi thường văn bản, xem nội dung "đại khái" quan trọng hơn ngôn ngữ. Họ cho rằng chỉ cần người khác hiểu được đại khái ý chính là được! Người Việt trong nước vẫn thường xuyên nói và viết sai tiếng mẹ đẻ.

Người miền Bắc, do có sự lầm lẫn các những phụ âm đầu bằng tr - ch, gi - d, l - nh, s - x... - nên nói, thậm chí viết : "ông giời" (ông trời), "mặt giăng" (mặt trăng), "uống riệu" (uống rượu), "giồng cây ăn chái" (trồng cây ăn trái), "phong chào chanh đấu" (phong trào tranh đấu), "nhọ nhem" (lọ lem) v.v...

Người miền Trung (Thừa Thiên - Huế), không phân biệt dấu hỏi dấu ngã...

Người miền Nam cũng ít chú trọng phân biệt dấu hỏi ngã, có nhiều lẫn lộn chính tả ở một số phụ âm đầu:

- tr - ch: "ông chời" (ông trời)

Lẫn lộn chính tả ở một số phụ âm cuối:

- ượu - ụ: "ún dụ" (uống rượu)

- t - c: "dủ nhao chơi cúc bắc" (rủ nhau chơi cút bắt) "chời mưa như trúc" (trút) v.v...

- au - ao: Trao chuốc (Trau chuốt), Cái thao đồng  (Cái thau đồng )

Tuy vậy, người Việt Nam ba miền nói chuyện với nhau đều hiểu nhau cả! Với những người Việt xa quê hương quá lâu không được nói, viết tiếng Việt hàng ngày thì việc viết sai chính tả, lủng củng, dùng từ không chính xác, phải "mượn" ngoại ngữ để diễn đạt... tiếng Việt... có lẽ nên được du di thông cảm bỏ qua. Tuy nhiên, gần đây, cùng với trào lưu "chat chit" trên internet thì bây giờ nhan nhãn thứ "tiếng Việt cách tân", xuất hiện đầy rẫy các từ Việt bị uốn éo, vặn vẹo: "sẹo" (sạo), "trùi" (trời), "thui" (thôi), "rùi" (rồi),"cí" (ký, cái), "đê" (đi), "thía" (thế), "wé" (quá), "wừn" (quần)....

Từ trên ghế nhà trường đã thường xuyên có những giờ chính tả...

Không phải đến thời đại truyền thông kỹ thuật số hôm nay thì tiếng Việt mới bước vô con đường bị viết sai một cách bi đát như vậy. Nhìn tới ngó lui, nhìn xuôi ngó ngược... mới thấy thực trạng viết sai tiếng Việt chẳng phải là chuyện gì mới mẻ, chắc nó đã có từ khi... có tiếng Việt!

Tuy nhiên, viết chính xác tiếng mẹ đẻ vẫn là điều cần phấn đấu để đạt được. Người Việt dù trong nước hay ở hải ngoại đều cần giữ gìn tiếng Việt, vì đó là cái hồn của dân tộc, không thể nào có một dân tộc Việt mà không biết nói, viết hoặc toàn nói, viết sai tiếng Việt. Bảo vệ tiếng Việt cũng là bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc. Bản sắc văn hóa VN trường tồn mãi mãi, và mỗi chúng ta có thể góp phần bằng cách cố gắng, có ý thức không viết sai tiếng Việt. Người Việt hải ngoại tất nhiên phải dùng tiếng nước sở tại để hội nhập, làm ăn... nhưng cũng đừng đánh mất cái hồn dân tộc trong mỗi người, trong cộng đồng đó là tiếng Việt thân yêu của chúng ta.

V.C