Sài Gòn xưa

Sài Gòn xưa : 45-50

Bài thuyết trình tại trung tâm SAIM

Hội Y Sĩ Việt Nam và SAIM tổ chức ngày 20 tháng 9, 2003

ÐặngTấn Hậu

Thông thường, người thuyết trình phải là người nắm vững đề tài; đằng này, tôi xa Saigon hơn 35 năm nên sự hiểu biết của tôi về Saigon rất thiếu sót. Hơn nữa, người thuyết trình phải hiểu biết về đề tài hơn người nghe; đằng này, tôi tin chắc tất cả quý vị biết về Saigon hơn tôi vì lý do giản dị, quý vị đã từng làm việc và sinh sống lâu năm tại Saigon. Tuy nhiên, người Saigon có câu "tất cả chỉ cần một tấm lòng". Vợ tôi nấu ăn "ngon hay không ngon" không quan trọng, điều quan trọng là nàng đã đem tất cả tấm lòng nấu ăn cho chồng con. Cùng thế đó, tôi nói chuyện "hay hay không hay" không quan trọng; điều quan trọng là tôi đem tất cả tấm lòng nhớ thương Saigon để hầu chuyện cùng với quý vị.

Lúc đầu, tôi định thuyết trình về đề tài Saigon từ 45 đến 75; tôi thấy đề tài quá rộng, thời giờ không cho phép nên tôi giới hạn đề tài lại từ 45 đến 50; nhưng tôi vẫn thấy đề tài quá dài; do đó, bài nói chuyện ngày hôm nay chỉ trình bày "một vài sự việc xảy ra tại Saigon từ 45- 50".

Muốn hiểu về Saigon từ 45 đến 50, chúng ta cần ôn lại tình hình trước 45 và một chút về địa lý; do đó, bài nói chuyện chia làm 3 phần:

Ðịa lý;

Trước 45;

45- 50

ÐỊA LÝ

Saigon là một trong ba thành phố quan trọng của Việt Nam. Ngày xưa, người dân Saigon là người dân Ngũ Quảng (Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Ðức tức là "Thừa Thiên", Quảng Nam, Quảng Ngãi), về sau có thêm Khánh Hòa nên Saigon có câu:

làm trai cho đáng nên trai

Phú Xuân đã trãi, Ðồng Nai đã từng

Ngày nay, những người có ông bà, cha mẹ sinh sống lâu năm tại Saigon không còn bao nhiêu; đa số người dân Saigon là những ngươi sinh từ nơi khác và đến Saigon lập nghiệp.

Phía đông Saigon có cửa Cần Giờ; từ cửa này, nước chảy ngang sông Lòng Tảo và chảy vào Saigon tách ra làm hai nhánh : một nhánh trở thành sông Ðồng Nai, một nhánh thành sông Bến Nghé. Vì vậy, Saigon có câu :

Sài Gòn, nước chảy chia hai

Ai về Gia Ðịnh, Ðồng Nai thì về.

Vào thế kỷ thứ 18 vua Quang Trung đã hai lần đánh chúa Nguyễn (4/1782 và 3/1783), ở Saigon từ cửa Cần Giờ và quân Pháp đánh vào Saigon cũng từ cửa này.

Ngày xưa, Saigon có tên Bến Nghé (người miền nam gọi trâu con là con nghé, bến là bãi; bến nghé là bãi nước có nhiều trâu con tắm). Người Pháp không đọc được chữ Bến Nghé nên họ lấy tên củ của Chợ Lớn là Saigon gọi cho dễ. Saigon phiên âm từ tiếng Tàu là « thầy ngồn » tức là đề ngạn; có nghĩa là bờ ngăn nước vì Chợ Lớn có nhiều sông rạch, nhiều bờ đê ngăn nước.

Sông Lòng Tảo có khu Rừng Sác nước mặn. Sác là danh từ chung để chỉ các loại cây sống ở vùng nước mặn. Vùng này còn có tên là chiến khu nổi của Việt Cộng. Ngày xưa chỉ những người trốn thuế, thiếu nợ đến đây sinh sống như Bình Xuyên và Việt Minh.

Cộng sản đã từng ẩn núp ở Rừng Sác để đánh phá các tàu bè di chuyển trên sông Lòng Tảo nhất là chúng đã chuyển vũ khí từ nơi đây về Saigon để bắn phá. Thí dụ, năm 1966, chúng đã di chuyển 2 khẩu đại bác từ Rừng Sác về Thủ Ðức và pháo vào lễ đài khi thủ tướng Nguyển Cao Kỳ đọc diễn văn nhân ngày lễ Quốc Khánh 1/11/66.

(Ðiều cần nhớ là nước Saigon mặn; đôi khi dân Saigon đào giếng gặp mạch nước ngọt; đất Biên Hòa có nước ngọt nên người Trung Hoa tin đất Biên Hòa là đất phong thủy, họ chọn đất Biên Hòa để ở và gọi Biên Hòa là Cù Lao Phố. Vào thếù kỷ 19, Trần Thắng Tài chống nhà Thanh bên Tàu mới di dân về Biên Hòa lập nghiệp cũng như Dương Ngạn Ðịch đến Mỹ Tho và Mạc Cữu đến Hà Tiên).

Vì đa số người Miên thích sống ở vùng đất cao như Phú Lâm và người Việt Nam thích ở vùng đất thấp, gần sông ngòi như Chợ Lớn và Saigon nên các quan lại Việt Nam mới cho di dân Trung Hoa từ Biên Hòa về Chợ Lớn để làm trái độn giữa người Việt và người Miên nhằm tránh xung đột. Vì thế, quận 5 ở Chợ Lớn có hơn 500, 000 người Việt gốc Hoa.

Phía tây Saigon có các thành phố như Tây Ninh, Lộc Ninh gần biên giới Cao Miên; nơi đây có các khu rừng gọi là chiến khu Ð, chiến khu C và chiến khu Dương Minh Châu. Mặc dù rừng không dầy đặc như các nơi khác nhưng vì có các cây cao su cao làm cho máy bay không thấy địch quân núp phía dưới. Hơn nữa, cộng sản có lợi thế đánh phá các thành phố gần biên giới, rồi chạy sang Cao Miên lẫn trốn. Tổng hành dinh của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam đặt tại Tây Ninh năm 1960. (Với chính sách vắt chanh bỏ vỏ, cộng sản cho giải tán MTGPMN sau 75).

Gần Saigon có khu Tam Giác Sắt (Trảng Bàng, Củ Chi, Bến Cát); đây là chiến khu chìm của cộng sản vì cộng quân đào hầm và ẩn núp phía dưới. Chiến khu này đã có từ năm1945. Nói theo phong thủy, Tam Giác Sắt có tên là « đích đĩ » giống như đòn dông chỉa thẳng vào nhà gây cho chính phủ Saigon rất nhiều khó khăn. Có lẽ cũng vì lý do này, chính phủ cộng sản ngày nay chỉ dám vào Saigon để « vào, vơ, vét, về » chứ không dám ở lại Saigon.

Vì nhận thấy tầm quan trọng của chiến khu nổi (2/46) và chiến khu chìm (10/47) nên Pháp đã tìm cách bình định hai chiến khu này trong khoảng thời gian 45- 50. Sau 75, biết tầm quan trọng của biên giới và ven đô Saigon nên chính phủ cộng sản mới đánh qua Cao Miên để bảo vệ biên giới (ngăn ngừa các kháng chiến quân) và mở rộng ven đô thành phố để dể bề kiểm soát dân chúng Saigon; do đó, từ 11 quận trước 75; bây giờ, Saigon có 12 quận nội thành và 6 huyện ngoại thành gồm có Bình Chánh, Củ Chi, Hóc Môn, Thủ Ðức, Nhà Bè và Cần Giờ.

CHÚA NGUYỄN ÐẾN 1945

Chúa Nguyễn Phúc Ánh chiếm thành Gia Ðịnh và cho xây Quy Thành (1789) rất kiên cố để chống lại nhà Tây Sơn. Thành này có hình Bát Quái và kiến trúc theo kiểu thành Vauban của Pháp do ông Olivier de Puymanel vẽ kiểu, coi xây cất nên thành này còn có tên là thành Vauban; đây có thể kể là sự hài hòa giữa đông-tây; điều đáng tiếc là vua Minh Mạng ghét Tả Quân Lê Văn Duyệt nên khi Tả Quân mất thì vua Minh Mạng đem quân đánh dẹp con nuôi của Tả Quân là Lê Văn Khôi và cho phá hủy Quy Thành. Thật đáng tiếc!

13 năm sau (6/1802), chúa Nguyễn Phúc Ánh chiếm Huế, lên ngôi xưng hiệu là Gia Long (từ Gia Ðịnh đến Thăng Long) và một tháng sau là ông chiếm được thành Thăng Long. Vua Gia Long xin vua nhà Thanh phong cho ông làm vua nước An Nam, nhưng vua nhà Thanh sợ ông chơi chữ An Nam bao gồm luôn hai tỉnh Quảng Ðông và Quảng Tây nên phong cho ông làm vua nước Việt Nam (từ Ải Nam Quan đến mũi Cà Mau). Vua Gia Long chia nước Việt Nam ra làm ba miền để dể cai trị : Gia Ðịnh Thành, Kinh Kỳ và Bắc Thành; chứ không phải người Pháp đã phân chia nước Việt Nam ra làm ba kỳ như một số người đã lầm tưởng.

Từ vua Gia Long đến hai đời vua kế tiếp là Minh Mạng (1820- 1841) và Thiệu Trị (1841- 1847), các cường quốc tây phương để cho Việt Nam yên vì họ lo cấu xé, phân chia các thuộc địa lớn như Trung Hoa và Ấn Ðộ. Ðến đời vua Tự Ðức, các cường quốc bắt đầu dòm ngó đến các thuộc địa nhỏ, thí dụ, Tây Ban Nha chiếm Phi Luật Tân (vua Tây Ban Nha lấy tên của đứa con là Philip đặt tên cho xứ Philippine) và Pháp chiếm Việt Nam.

Sau khi vua Tự Ðức ký hai hòa ước Bonard (5/6/1862) và Dupré, vua Tự Ðức nhường cho Pháp ba tỉnh miền đông, rồi ba tỉnh miền tây Nam Kỳ; sau đó vua Tự Ðức ký hòa ước Patenôtre (6/6/1884) nhận sự bảo hộ của Pháp. Bắt đầu từ bây giờ, công dân Việt Nam chia ra làm ba hạng : dân Pháp, dân thuộc địa và dân bảo hộ. Người miền trung và miền bắc thuộc về dân bảo hộ tức là chịu dưới hai đạo luật của Pháp và Việt Nam; tất nhiên đời sống khó khăn hơn người miền nam có quốc tịch Pháp và quốc tịch thuộc địa (1) .

Mặc dù vua Việt Nam đã nhường miền nam cho Pháp nhưng các sĩ phu miền nam vẫn nổi lên chống Pháp và chê trách những người làm tay sai cho Pháp. Thí dụ, cụ Phan Văn Trị trả lời cho ông Tôn Thọ Tường theo Pháp như sau:

ai về nhắn với Châu Công Cẩn anh hỡi! Tôn Quyền, anh có biết?

thà mất lòng anh, đặng bụng chồng trai ngay thờ chúa, gái thờ chồng

(Tôn Thọ Tường) (Phan Văn Trị)

miệng cọp, hàm rộng, chưa dể chọc, đừng mượn hơi hùm rung nhát khỉ,

khuyên đàn con trẻ, chớ thày lay lòng ta sắt đá, há lung lay

(Tôn Thọ Tường) (Phan Văn Trị)

Công việc đô hộ đang tiến hành thì thế chiến thứ hai bùng nổ, ba nước Ðức-Ý- Nhật tạo thành ba trục phân chia thế giới. Nhật chiếm Saigon năm 1940; từ đó, lấy bàn đạp đánh qua các quốc gia Mả Lai, Nam Dương v.v. để lấy dầu hỏa, cao su. Ðầu năm 44, Mussolini (Ý) bị giết, đầu năm 45, Hitler (Ðức) tự tử. Nhật đơn phương một mình đánh lại đồng minh. Nhật đảo chánh Pháp ở Việt Nam (3/45) và trao trả độc lập cho Việt Nam do vua Bảo Ðại lãnh đạo.

(điều cần nhớ, Nhật trao trả độc lập cho Việt Nam gồm có miền bắc và miền trung nhưng không có miền nam vì theo quốc tế công pháp, vua Việt Nam đã nhượng miền nam cho Pháp y như cộng sản đã nhượng một vài lãnh thổ Việt Nam cho Trung Cộng ngày nay).

Vua Bảo Ðại lên ngôi và trao trọng trách cho Ô. Trần Trọng Kim thành lập chính phủ, lấy quốc thiều « Ðăng Ðàn Cung» và quốc kỳ là cờ quẻ ly (cờ vàng, hai sọc dài và 1 sọc đứt ở giữa), tượng trưng cho lửa (nước Việt sáng chói khắp năm châu).

Nạn đói xảy ra tại miền bắc Việt Nam, chánh phủ Trần Trọng Kim tổ chức cứu đói ở Huế và bác sĩ Nguyễn Văn Thinh tổ chức Hội Cứu Ðói tại Saigon để chở lúa gạo ra miền bắc. Tháng 6/45, lúa trúng mùa tại miền bắc; tháng 7/45, nạn đói chấm dứt. Tháng 8/45, Hồ Chí Minh, điệp viên cộng sản do Nga Sô đào tạo, nhảy lên cướp chánh quyền tại Ba Ðình, Hà Nội, thành lập nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, cờ đỏ sao vàng và quốc ca là Tiến Quân Ca của Văn Cao (về sau, Văn Cao bị tố khổ trong vụ Nhân Văn / Giai Phẩm). Vua Bảo Ðại từ chức. (lúc này, Hồ Chí Minh vẫn còn nằm dưới chiêu bài Việt Minh và tuyên bố tranh đấu giành độc lập cho Việt Nam; mặc dù nước Việt Nam đã độc lập; nơi đây; danh từ Việt Minh được hiểu là cộng sản Việt Nam).

Hoa Kỳ thả hai trái bom nguyên tử tại Hiroshima (6/8/45) và Nagasaki (9/8/45), Nhật đầu hàng. Hoa Kỳ gởi quân đội Trung Hoa Quốc Dân Ðảng tới Hà Nội để giải giới quân đội Nhật và quân đội Anh tới Saigon; đặc biệt có các đảng phái quốc gia Việt Nam đi theo quân đội THQDÐ về Hà Nội và quân đội Pháp đi theo quân đội Anh đến Saigon.

Hồ Chí Minh sợ THQDÐ ủng hộ các đảng phái quốc gia Việt Nam nên ông tổ chức tuần lễ vàng và đồng để kêu gọi dân chúng đưa vòng vàng cho ông để ông hối lộ cho các tướng Tàu là Lữ Hán và Tiêu Văn để ông được cầm quyền. Ðồng thời, ông ký hiệp ước sơ bộ với Pháp, tiếp theo là hiệp ước Fontainebleau nhìn nhận chủ quyền của Pháp tại Việt Nam và xin Pháp cho ông được lãnh đạo tại Việt Nam (Hồ Chí Minh gọi các hiệp ước này là bản án tử hình của ông vì chứng minh ông sẵn sàng bán nước để được cầm quyền).

(Ðiều cần nhớ Hồ Chí Minh cướp chính quyền từ vua Bảo Ðại và trở thành đại diện cho Việt Nam gồm có miền trung và miền bắc, như đã trình bày ở trên, trên mặt pháp lý, miền nam vẫn còn là thuộc địa của Pháp).

Vì Anh Quốc đồng cảnh ngộ với Pháp về vấn đề thuộc địa nên Anh Quốc ủng hộ tướng Charles de Gaulle tái chiếm miền nam Việt Nam dưới chiêu bài Liên Hiệp Pháp và rút quân ra khỏi Saigon. Tướng De Gaulle ra lệnh tướng Leclerc chiếm Saigon; đồng thời, Pháp ký hiệp ước tại Trùng Khánh (28/2/46) trả các nhượng địa như Thượng Hải, Thiên Tân v.v. cho Trung Hoa Quốc Dân Ðảng; đổi lại, THQDÐ nhìn nhận chủ quyền của Pháp ở Việt Nam và rút quân ra khỏi Việt Nam. Như vậy, chỉ còn quân đội Pháp ở lại Việt Nam vào thời điểm 45/46.

SAIGON: 45-50

Thời kỳ 45- 50 là thời kỳ xáo trộn nhất ở Saigon, chỉ hơ hỏng một chút là người dân Saigon có thể bị bắt đi mò tôm (bị giết), lãnh lựu đạn hay mìn xe đạp (mìn được gắn trong xe đạp). Mạng sống của người dân Saigon như rơm, như rác vì bất cứ ai cũng có thể giết được.

Lần lược, chúng ta thử nhìn lại Saigon trong khoảng thời gian 45- 50 qua các khía cạnh chính trị, quân sự, xã hội, kinh tế và tôn giáo.

Chính Trị

Nhằm mục đích chống lại cộng sản Liên Sô, Hoa Kỳ chủ trương bãi bỏ chính sách thuộc địa trên thế giới; do đó, Pháp trở lại Việt Nam dưới chiêu bài Liên Hiệp Pháp (thay vì chế độ thuộc địa); cũng như Anh Quốc với Liên Hiệp Anh. Tuy nhiên, vì nền kinh tế hậu chiến của Pháp yếu nên Pháp bắt buộc trao trả độc lập cho Việt Nam; nói theo danh từ 72- 75 là Việt Nam Hóa, rút lui trong danh dự.

Việït Minh (cộng sản) có chủ đích chính trị rất rỏ ràng là dùng mọi thủ đoạn để giành độc quyền lãnh đạo như cướp chánh quyền, hối lộ các tướng Tàu, nhìn nhận chủ quyền Pháp tại Việt Nam (hiệp ước sơ bộ hay Fontainebleau) hay giết những người Việt quốc gia yêu nước; thí dụ Trần Văn Giàu (CS) giết Dương Văn Giáo (QG) tại Phú Lâm v.v.

Từ trước tới nay, chủ đích của người quốc gia vẫn là tranh đấu « giành độc lập » chống Pháp. Khi bị Việt Minh đàn áp, bác sĩ Nguyễn Văn Thinh mới thành lập Quốc Gia Nam Kỳ (Nam Kỳ Quốc) đòi hỏi một chút tự do cho người miền nam và không nhìn nhận Hồ Chí Minh lãnh đạo miền nam Việt Nam. Khi Pháp trao trả độc lập cho Việt Nam, chính phủ Nam Kỳ Quốc tự động giải tán và gia nhập vào chính phủ quốc gia do vua Bảo Ðại lãnh đạo, quốc kỳ là cờ vàng ba sọc đỏ và quốc thiều « Thanh Niên Hành Khúc » của Lưu Hữu Phước, cựu học sinh trường Pétrus Ký ở Saigon, viết lời và đặt nhạc khi ông còn là người quốc gia.

(Bác sĩ Nguyễn Văn Thinh là người đã đứng ra thành lập Hội Cứu Ðói chở lúa gạo từ Saigon ra miền bắc; ông cùng một số nhân sĩ tại Saigon đứng ra thành lập xứ Nam Kỳ Quốc (République de Cochinchine) không chấp nhận Hồ Chí Minh lãnh đạo miền nam Việt Nam. (Ông Hồ Biểu Chánh làm đổng lý văn phòng cho chính phủ Nam Kỳ Quốc). Nam Kỳ Quốc lấy quốc kỳ cờ vàng ba sọc xanh, tượng trưng cho sông Ðồng Nai, Tiền Giang và Hậu Giang và quốc thiều là bốn câu đầu trong Chinh Phụ Ngâm Khúc).

Quân Sự

Khi toàn dân Saigon nổi lên chống Pháp (2) trở lại Việt Nam, Hồ Chí Minh chỉ thị cho Hoàng Quốc Việt vào Saigon để ra lệnh cho Việt Minh hợp tác với Pháp (3) và tiêu diệt người quốc gia, Bình Xuyên (đồng minh của họ) và các giáo phái. Thí dụ,

Dương Văn Giáo bị Trần Văn Giàu giết chết tại Phú Lâm;

Việt Minh giết chết Ðức Huỳnh Phú Sổ và hàng ngàn tín đồ Hòa Hảo;

Việt Minh dụ Bảy Viễn về Ðồng Tháp Mười để giết và tiêu diệt lính Bình Xuyên tại Rừng Sác;

Việt Minh giết các cán bộ cộng sản đệ tứ quốc tế thuộc nhóm Trostsky;

Việt Minh giết trên 40,000 tín đồ Cao Ðài từ 45- 54.

Việt Minh chỉ chống lại Pháp khi Pháp không công nhận Hồ Chí Minh đại diện cho Việt Nam, nhất là từ khi Mao Trạch Ðông đánh thắng Tưởng Giới Thạch tại Trung Hoa Lục Ðịa và viện trợ ồ ạt cho Việt Minh sau 49. Tướng cộng sản Nguyễn Bình cho thành lập ban ám sát, khủng bố tại Saigon. Sau khi hệ thống ám sát của Nguyễn Bình bị ông Nguyễn Văn Tâm phá hủy, Nguyễn Bình mới áp dụng chiến thuật thí quân « tổng tấn công » khắp miền nam nhưng bị tướng Chanson đem quân chính quy tiêu diệt. Nguyễn Bình bị Hồ Chí Minh triệu về bắc giết chết vì Nguyễn Bình đã thí hàng vạn quân cộng sản mới đào tạo trong nam (y như cộng sản đã thí quân tổng tấn công vào Tết Mậu Thân 1968).

Khi Pháp mới trở lại Saigon, Pháp chủ trương thương thuyết với Việt Minh nhằm mục đích chờ các sư đoàn viễn chinh từ phương xa đến Saigon (đại tá Cédille thương thuyết với bác sĩ Phạm Ngọc Thạch � người thành lập nhóm Thanh Niên Tiền Phong tại Saigon-). Với chiến thuật « ngư ông đắc lợi », Pháp chờ Việt Minh tiêu diệt những người quốc gia, Bình Xuyên, Cao Ðài, Hòa Hảo v.v. tất nhiên các nhóm này sẽ về hợp tác với Pháp nhất là khi Pháp trao trả độc lập cho Việt Nam. Sau đó, Pháp mới bình định Saigon, các vùng ven đô Saigon (chiến khu chìm và chiến khu nổi) và tiêu diệt cộng sản tại miền nam Việt Nam do Nguyễn Bình lãnh đạo; do đó, Saigon rất yên tỉnh trong khoảng thời gian 51-54.

Sau khi Pháp trao trả độc lập cho Việt Nam, chính phủ quốc gia do vua Bảo Ðại lãnh đạo, với sự phụ tá của thủ tướng Trần Văn Hữu chuyên về kinh tế và giám đốc mật vụ Nguyễn Văn Tâm (ông Tâm là người có công phá vở toàn bộ hệ thống ám sát của Nguyễn Bình tại Saigon).

45- 50 là thời gian có nhiều « ngôi sao » xuất hiện tại Saigon như Nguyễn Bình (cộng sản), Bảy Viễn (Bình Xuyên), Nguyễn Văn Tâm (quốc gia)....

Nguyễn Bình là người Việt Nam Quốc Dân Ðảng, bị Pháp bắt và bị cộng sản đệ tam chiêu dụ trong nhà tù; ông làm ăn-ten cho Pháp và bị người quốc gia đánh hư một mắt. Ông được cử vào Saigon và thành lập ban ám sát. Khi ban ám sát bị ông Tâm phá vở, Nguyễn Bình thực hiện tổng tấn công khắp miền nam nhưng thất bại; ông bị triệu về bắc và bị Việt Minh giết chết về tội thí quân.

Bình Xuyên là băng đảng ăn cướp do Ba Dương thành lập theo tinh thần lấy của người giàu giúp người nghèo. Ba Dương bị Việt Minh giết chết. Bảy Viễn là tay em trở thành thủ lãnh Bình Xuyên cộng tác với Việt Minh. Vì người cộng sản không bao giờ chấp nhận người không phải đảng viên được nỗi tiếng nên Nguyển Bình dụ Bảy Viễn về Ðồng Tháp Mười để dự lể tấn phong Bảy Viễn lên làm tham mưu trưởng quân khu 7. Nguyễn Bình cho người giết Bảy Viễn tại Ðồng Tháp Mười và lực lượng Bình Xuyên tại Rừng Sác. Bảy Viễn trốn thoát, đầu quân theo vua Bảo Ðại được phong chức đại tá và đống quân tại cầu Chữ Y.

Nguyễn Văn Tâm có biệt danh là hùm xám Cay Lậy. Tướng của ông ốm, nhỏ người nhưng không sợ Việt Minh (il est petit mais dur). Sau khi Nguyễn Bình giết tên Bazin, chánh sở mật thám của Pháp trên đường Catinat, ông Nguyễn Văn Tâm lên thay thế. Ông có công phá vở toàn bộ hệ thống cộng sản tại Saigon; tuy nhiên ông chỉ có khả năng ở chức vụ mật thám nên ông không thành công lắm khi lãnh chức vụ thủ tướng (chính trị).

Xã Hội

Sau thế chiến thứ hai, không ai dám đầu tư vào nhà đèn, Saigon bị cúp điện liên miên (vì hệ thống nhà đèn quá củ kỷ); hệ thống điện thoại còn tệ hơn nữa. Nước ở Saigon mặn nên thỉnh thoảng ai đào được mạch nước ngọt, họ có thể lấy nước để bán nên Saigon có hiện tượng gánh nước. Xe buýt hư hao, xe taxi không có đồng hồ; phương tiện di chuyển vẫn là xe cyclo và xe thổ mộ (xe ngựa).

Ngoài các dinh thự lớn không kể, gia đình bậc trung ở Saigon sống dọc theo các đại lộ và các gia đình nghèo sống ở khu nhà lá, sình lầy nước động.

Tình hình bên ngoài trong có vẻ yên tỉnh, các quan tây-việt thường bách phố trên đại lộ Catinat, gặp nhau ngả nón chào rất lịch sự. Các nhà hàng Pagode, Bodega hay Galerie de l�Eden v.v. ở Saigon hay các vũ trường Paradis, Arc-en-Ciel ở Chợ Lớn luôn luôn tấp nập người. Thực ra, bên trong là dầu sôi lửa bỏng vì không biết ai làm điềm chỉ viên (informateur), cộng sự viên (collaborateur), gián điệp, tình báo, phản gián, làm việc cho Pháp, cho Việt Minh, công an, giáo phái (Cao Ðài, Hòa Hảo) hay băng đảng (Bình Xuyên). Chỉ cần một lời nói vô tình hay biết « bí mật » của người khác là có thể bị đi mò tôm.

Người ngoại quốc rất ngạc nhiên khi đến Saigon, họ thấy người ăn xin đánh đáo ngoài đường; bác phu đạp cyclo ngồi ăn cơm bên lề đường, ngủ trưa trên xe cyclo hay uống ba xi đế giữa trưa hè; điều này cho thấy không có nạn đói tại Saigon.

Kinh Tế

Mặc dù bị chiến tranh, tiền đông dương rất vững lúc bây giờ; thí dụ, $1 đồng đông dương bằng 17 quan Pháp; lương/ một tháng của ông đốc phủ sứ là $100 đồng đông dương. Tất cả mọi người đến Saigon để làm giàu.

Có thể nói tiền tệ ở Ðông Dương do Saigon quyết định và nằm trong tay 50 người; họ gặp nhau hằng tháng tại khách sạn Continental để định giá lên xuống. Ðó là chủ các ngân hàng, mại bảng (comprador), hãng xưởng, chính quyền v.v.; thí dụ :

Ngân hàng Banque d'Indochine, Franco Chinois;

Nhà xuất nhập cảng Denis Frères;

Ðồn điền Terre Rouge, Locninh, Michelin;

Các nhà thương mại BGI, Tabac

Các tay tài phiệt Franchini, linh mục Moreau (Trésorier des Missions Etrangères en Indochine).

Các chính khách Việt Nam như thủ tướng Trần Văn Hữu, Nguyễn Ðệ (lo về tài chánh cho vua Bảo Ðại).

Có khoảng 3,500 người Pháp và người Hoa tại Saigon-Chợ Lớn làm ăn nhỏ hơn; thí dụ,

Người Pháp đảo Corse (Franchini, Andreani) là những tên thủy thủ đến Saigon mở nhà hàng (Croix Bleue), khách sạn (Continental) chuyên về chuyển tiền, mua bán á phiện, vũ khí, buôn bán chợ đen với người Hoa ở Chợ Lớn mà người Pháp gọi là ngân hàng Trung Hoa (banque chinoise).

Ngân hàng Tàu chuyên môn chuyển tiền chợ đen, súng ống bất hợp pháp qua các cái bang ở Hồng Kông (chuyên về băng đảng), Macao (cờ bạc) hay Tân Gia Ba (hàng hóa); đặc biệt các ngân hàng này không có nhân viên, bảng hiệu hay kế toán; tất cả dịch vụ dựa trên lời nói và chử tín v.v..

Ngoài ra, đại đa số làm ăn nhỏ như các ông cò, cảnh sát, băng đảng làm tiền, hay Việt Minh hăm dọa thủ tiêu. Hoặc một số công chức, cô giáo chuyển tiền ra ngoại quốc; thí dụ đổi tiền đông dương ra tiền quan Pháp để mua vàng bên Pháp, rồi gởi vàng về Saigon để bán kiếm lời 100% v.v..

Sau chiến tranh, các tổ chức đều cần tiền nên khi thủ hiến Trần Văn Hữu đề nghị thành lập Ðại Thế Giới ở Chợ Lớn thì tất cả, bạn cũng như thù, kể cả Việt Minh, đều hoan nghinh. Ông Lam Giong, người Macao luôn luôn trúng thầu. Ông trả thuế mỗi ngày $400,000 đồng đông dương cho chính phủ Trần Văn Hữu và ít nhất là $1 triệu đồng đông dương cho các tổ chức Việt Minh, Pháp, vua Bảo Ðại, Bình Xuyên; đó là chưa kể các số tiền trả cho công an và các tay em bảo vệ sòng bài.

Lam Giong còn có sáng kiến tổ chức sổ đề (36 con hay 40 con); mua $1 đồng, ăn $30 đồng. Mỗi ngày, có người đi xuống tận hang cùng ngỏ hẻm bán sổ đề để vét tiền dân chúng. Cuối ngày, người của Lam Giong thâu lại và xem con nào được mua nhiều thì họ cho sổ con ít được người mua tại Ðại Thế Giới. Thí dụ, ai cũng mua con chuột thì họ tuyên bố con dơi thắng (4).

Bảy Viễn được vua Bảo Ðại ủng hộ nên ông cho bắt người của ông Lam Giong. Ông này phải bỏ của, chạy về Macao để lấy thân. Bảy Viễn lên làm chủ Ðại Thế Giới. Ông chỉ trả tiền cho vua Bảo Ðại và chấm dứt trả tiền bảo vệ cho các phe nhóm, kể cả Việt Minh. Ông còn mở thêm xóm điếm Bình Khang và hãng làm thuốc phiện. (5). Về sau, ông mua luôn chức tổng giám đốc cảnh sát công an tại Saigon.

Tôn Giáo

Saigon là vùng đất mới, tánh tình người dân chất phát dể chấp nhận nhiều chủ thuyết khác nhau nên Saigon có nhiều tôn giáo. Thí dụ,

Đạo Phật và đạo ông bà;

Thiên Chúa giáo;

Phật Giáo Hòa Hảo (Huỳnh Phú Sổ);

Đạo Cao Ðài (Ngô Văn Chiêu, Nguyễn Văn Trung, Phạm Công Tắc);

Đạo Bà La Môn (Ấn Ðộ Giáo)

Tín ngưỡng thờ thần (thờ bà Thiên Hậu, Ðức Quang Ðế)

Đạo vô thần (cộng sản) thờ Stalin, Mao Trạch Ðông; sách của Mao Trạch Ðông, Karl Marx là quyển kinh nhật tụng của cán bộ cộng sản. (người cộng sản khóc cha, khóc mẹ, không bằng khóc Stalin).

Ðặc biệt có hai tôn giáo xuất phát từ miền nam là đạo Hòa Hảo và đạo Cao Ðài.

Ðạo Hòa Hảo do Ðức Huỳnh Phú Sổ sáng lập. Ðức thầy là người ốm yếu, thường hay bệnh hoạn; ông lên núi Thất Sơn tu; ông hết bệnh và xuống núi trị bệnh cho bá tánh. Lời dạy của ông mộc mạc, dể hiểu. Ông không chủ trương xuất gia và giáo lý đặt trọng tâm trên Tứ Trọng Ân. Mặc dù lời dạy dựa trên giáo lý đạo Phật nhưng kinh điển của Phật Giáo Hòa Hảo không phải là Tam Tạng Kinh của Phật giáo.

Ðạo Cao Ðài lấy cơ bút ghi lại lời dạy của đấng vô hình. Cơ bút gồm hai chử « cơ » và « bút » ghép lại; cơ đọc theo âm từ tiếng Pháp là coeur vì có hình trái tim, bút là cây viết; nếu dịch ra tiếng Pháp là corbeil à bec. Ðạo Cao Ðài tin thượng đế (Ðức Cao Ðài) dạy đạo qua ba thời kỳ (Tam Kỳ Phổ Ðộ) :

Thời kỳ thư nhất là Phật Nhiên Ðăng, Abraham, Moise,

Thời kỳ thứ hai là Ðức Phật Thích Ca, chúa Jesus, Mohamed,

Thời kỳ thứ ba do chính Ðức Cao Ðài (thượng đế) chỉ dạy qua cơ bút.

Xin vui lòng liên lạc với haphuonghoai@gmail.com về tất cả những gì liên quan đến trang web nầy Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ Last modified: 03/12/18

Xin vui lòng liên lạc với haphuonghoai@gmail.com về tất cả những gì liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 03/12/18