|
- Ba voi không
được
đọi
(bát) nước
xáo
Mười
voi không được
bát nước
xáo
Trăm voi không được bát
nước
xáo
Chỉ cần một chú gà choai choai cũng có thể cho người
ta bát
nước xáo ngon lành.
ấy vậy mà trong dân gian lại nói ba voi
không được đọi
nước xáo thậm chí
mười
voi không được
bát
nước xáo!
Phải chăng
đây là lôi nói như thánh
phán, nói như trạng, nói như
ông Bành Tổ mà chẳng được
việc ǵ, hoặc chỉ hứa hăo rồi
nuốt trôi lời hứa
trong chốc lát. Một loại hứa suông, nói đăi bôi!
Ở thành ngữ này, các từ chỉ số lượng
ba hay
mười
được dùng
để chỉ số nhiều. C̣n, voi là vật to nhất trong muông
thú, là
biểu trưng
cho số lượng khổng lồ. Đă là voi lại không phải chỉ
có một voi mà là ba voi,
mười
voi thế mà đến một bát nước
xáo
cũng chẳng nên? Rơ là phóng
đại! Phóng đại
để chỉ những người hay ṇi suông. hứa hăo, hứa nhiều nhưng
không làm một điều
nào. Quả nhiên, có chuyện như
thể thật. Và, việc lí giải thành
ngữ ba voi không được
đọi nước xáo tưởng
như
thế là ổn. Song,
câu chuyộn không
đơn giản như
vậy ở dây lôi ngoa dụ trong thành ngữ ba voi không được
đọi
nước xáo
là hệ quả của sự liên tưởng ngôn ngữ học từ một
điều có thực trong đời sống. Số là,
nước xáo thịt voi vốn chẳng mỡ màng riêu cua ǵ, trong như nước lă, nhạt như
nước ốc vậy! Do
đó, dẫu có ba voi, mười
voi, thậm chí nhiều hơn
nữa mà đun nấu lên cũng
chẳng thành
nước
xáo được,
cho dù chỉ một bát thôi.
Với
thành- ngữ này
nhân dân ta phê phán những hạng người ba hoa mà chẳng nên
công cán ǵ, hứa nhiều mà chẳng bao giờ thực hiện lời
hứa của ḿnh. Ư này có được
là nhờ vào các quan hệ liên tưởng
đối
lập nhiều với ít (3, 10 so với 1), nhạt nhẽo, vô vị với ngon ngọt đậm
đà
(nước
voi
với nước
xáo). Đó là
cốt lơi giúp chúng ta hiểu được
thần của câu thành ngữ ba voi không
được
đọi nước
xáo hay mười
voi không được
bát nước
xáo là ba
hoa nói suông, hứa hăo, chẳng làm nên
việc ǵ như trong
câu.
- "Mười
voi không
được
bát nước xáo
- kẻ nói thánh, người
nói tướng,
- chớ nghe miệng thế thêm rầy" (Phú Việt Nam cổ và
tân) .
(Trích từ "Kể chuyện Thành ngữ, Tục ngữ"
- Hoàng Văn Hoành - Viện Ngôn Ngữ Học) |