| |
Hội nhồi với tục rước
Bà Đống (Bắc Ninh)
Làng Ḥa Đ́nh xưa tên chữ là Lồi Đ́nh, tên nôm làng
Nhồi, nay thuộc xă Vơ Cường, thành phố Bắc Ninh. Từ lâu,
làng Nhồi đă là trung tâm giao lưu kinh tế-văn hóa và
nổi tiếng “Hội Nhồi” vào mồng 7 tháng Giêng (âm lịch)
với tục rước “Bà Đống”.
Làng Nhồi có quần thể di tích đ́nh, đền, chùa cổ kính
nằm ở phía Tây làng, n_ sát quốc lộ 1A. Tương truyền,
xưa kia Thành hoàng làng Nhồi là “Bà Đống”, ngự tại một
g̣ đất ngoài đồng (Đống Cả) thuộc làng Đống Cao. Mỗi khi
vào hội làng, dân làng tổ chức rước Thành hoàng về đ́nh
và chùa. Lễ rước được tiến hành như sau:
Tối ngày mồng 6, đám con gái làng Nhồi gồm 12 cô chưa
chồng, xinh đẹp, nết na tụ tập “ngủ bọn” tại một nhà.
Đến quá nửa đêm, khi chuông chùa làng thỉnh, các cô gái
lập tức cùng ông Tiên Chỉ rước kiệu Bà Đống đến g̣ Đống
Cả làng Đống Cao, rước Thành Hoàng làng về. Sau khi ông
Tiên Chỉ đốt hương khấn vái xin rước Bà Đống, các cô gái
ngả kiệu kính cẩn rước Bà Đống về làng. Kiệu rước làm
bằng tre tươi, trang trí bằng lá cây tươi và các loại
hoa thơm. Đ̣n khiêng kiệu dán giấy ngũ sắc. Đi đầu đám
rước là hai cô gái khiêng một trống cái, một cô đi bên
vừa đi vừa đánh nhịp ba. Theo sau trống là hai cô gái
khiêng chiêng đánh phối với nhịp trống. Kế đến là các cô
gái rước kiệu Thành hoàng.
Khi chiêng trống nổi lên th́ đám trai làng Đống Cao cũng
12 người chạy ra giằng kiệu. Bên đó đă chuẩn bị sẵn một
số đ̣n lao nhỏ, nhẹ, dán giấy ngũ sắc. Trong khi hai bên
giằng co ra vẻ quyết liệt, th́ đám trai làng Đống Cao
dùng đ̣n lao dí vào rốn các cô gái làng Nhồi. Cuộc “giao
tranh” chỉ kết thúc khi đám con gái làng Nhồi ra khỏi
địa phận làng Đống Cao. Đám rước Bà Đống về đến làng
Nhồi cũng là lúc trời tảng sáng, người ta rước Bà Đống
vào trong đ́nh và sang chùa. Bên trong đ́nh, chùa quan
Đám làm lễ thờ Thành hoàng làng. Bên ngoài các “bọn”
Quan họ cất tiếng hát ca ngợi công đức của Thần, Phật.
Khách thập phương kéo đến dự hội rất đông. Để đón khách,
các bọn Quan họ của làng ra tận cổng đón bằng những câu
ca Quan họ ngọt ngào, niềm nở. Bên khách tay bưng cơi
trầu vào lễ Phật cũng đáp lại chủ bằng những câu ca Quan
họ mượt mà, tinh tế. Các bọn Quan họ chủ và khách cùng
nhau vào đ́nh, chùa lễ Thần, Phật, rồi quay ra hát Quan
họ đối đáp giao lưu. Các Liền anh, Liền chị vừa hát vừa
têm trầu, mời nước, hỏi thăm nhau... cứ như thế cuộc vui
kéo dài suốt ngày hội.
Tín ngưỡng thờ Bà Đống của hội làng Nhồi có nguồn gốc từ
tín ngưỡng thờ nữ thần nông nghiệp của người Việt cổ
trồng lúa nước vùng châu thổ Bắc Bộ nói chung, của xứ
Kinh Bắc nói riêng và làng Nhồi là một điển h́nh. Thần
nữ nông nghiệp được người Việt cổ tôn thờ chính là các
lực lượng tự nhiên gắn với nông nghiệp: đất, đá, g̣,
đống, cây cối, mây, mưa, sấm, chớp. Những yếu tố tự
nhiên này được thần thánh hóa và bảo lưu đến ngày nay
trong văn hóa lễ hội, trong đó có lễ hội làng Nhồi.
Nguồn: Báo Bắc Ninh
|
