|
Rời kinh thành Huế, vua Hàm Nghi đến đất Minh
Hóa (Quảng B́nh) triển khai phong trào Cần Vương chống giặc Pháp. Khi
phong trào thất bại, vua bị bắt, nhưng những câu chuyện cùng với kho báu
của vua vẫn được người dân lưu truyền.
Theo nhiều tài liệu nghiên cứu ghi lại, giữa tháng 10 năm Ất Dậu (1885),
vua Hàm Nghi cùng triều đ́nh từ đồn Sơn Pḥng, tỉnh Hà Tĩnh di giá về Cơ
Sa - Kim Linh, huyện Minh Hóa bây giờ. Vua và quan quân triều đ́nh ngự
giá đầu tiên ở xóm Sạt (nay là tiểu khu 3, thị trấn Quy Đạt) ba ngày ba
đêm. Tại đây, vua phong cho ông Đinh Văn Nguyên làm chức Các Lộ Chiến
cùng với đội nghĩa quân người Nguồn của ḿnh canh gác, bảo vệ nhà vua.
Sau đó, vua di giá về xóm Đồng Nguyên (thôn Cổ Liêm, xă Tân Hóa) một đêm
rồi về lại xóm Lim (thôn Ba Nương, xă Xuân Hóa) ở 8 ngày đêm.
|
Vua Hàm Nghi. Ảnh tư liệu. |
Ông Đinh Sâm, 81 tuổi ở làng Ba Nương kể, trong những ngày ở xóm Lim,
vua Hàm Nghi phong cho ông Đinh Văn Xán chức Bang Tá, lập văn pḥng tiếp
nhận chỉ dụ của vua gửi đi và tiếp nhận biếu tấu các nơi gửi đến. Với
tinh thần trung quân, ái quốc, nhiều người Nguồn ở Ba Nương và các nơi
đă chặt cây vàng lô (một loại cây có nhiều gai) rào xung quanh khu vực
vua ở nhiều lớp, tạo nên một làng chiến đấu vững chắc, bảo vệ nhà vua
cùng quan quân triều đ́nh.
Ngày thứ tám ở xóm Lim, vua nhận được tin báo thực dân Pháp đang truy
đuổi sắp đến xóm Trèng (thôn Kiên Trinh, xă Hóa Phúc). Thấy t́nh thế ở
đây không an toàn, ngay đêm đó, vua cùng quan quân triều đ́nh chia làm
ba đoàn hành quân thần tốc vào Ma Rai, xă Hóa Sơn, trên ba con đường.
Đoàn pḥ vua chủ yếu là nghĩa quân người Nguồn do ông Bang Tá Đinh Văn
Xán điều hành thay phiên nhau cơng nhà vua đi bằng con đường gần nhất là
từ xă Xuân Hóa qua xă Hóa Hợp theo đường Pặn Chuối, dốc Ải rồi qua eo
Lập Cập vào Ma Rai, xă Hóa Sơn.
Qua eo Lập Cập, vua lệnh cho một bộ phận ở lại do ông Đinh Văn Nguyên
chỉ huy canh gác tại đây và eo Cḥ. Bộ phận này là một đội quân tinh
nhuệ chủ yếu là người Nguồn, được trang bị nỏ và tên độc. Đoàn quân thứ
hai do đô đốc Tả quan Trần Soạn hành quân vào xóm Ḍ - Sy Thượng (xă
Hồng Hóa) về ngă ba Khe Ve. Đoàn thứ ba là đoàn nghi binh do Tôn Thất
Thuyết chỉ huy. Trong đoàn này có ông Nguyễn Văn Nhuận, người từng dạy
học cho vua đóng giả vua Hàm Nghi.
Vị "vua" này được cải trang như thật với áo ngự bào, đội vương miện,
ngồi trên vơng vàng và được 4 binh lính khiêng bằng đ̣n rồng. Ngoài ra,
đoàn quân hộ giá của "vua" có cả voi, ngựa và một đoàn dân phu người
Nguồn đi theo khiêng vác rương, ḥm đựng châu báu và đồ dùng của vua đi
từ Ba Nương ra Quy Đạt xuống Tân Lư rồi dừng lại ở thác Dài (xă Trung
Hóa). Hôm sau, quân Pháp từ Quy Đạt kéo vào Ba Nương để bắt vua nhưng
không gặp. Chúng chia ra hai cánh quân để truy kích nhà vua. Cánh thứ
nhất đi theo đường cái đến thác Dài. Thấy quân Pháp đến, "vua" liền ngồi
lên vơng cho 4 lính khiêng chạy. Đến cửa Rục Ṃn th́ "vua" xuống vơng
cho lính cơng chạy được một quăng đường rồi bị bắt.
Một cánh quân thứ hai do Đại úy Huygo chỉ huy bắt ông Lư Bài (lư trưởng
làng Ba Nương) đi trước dẫn đường đến eo Lập Cập. Đến đây, ông Lư Bài
không chịu đi trước v́ sợ quân ông Tác B́nh (một người Nguồn bắn nỏ rất
giỏi) bắn tên độc. Do đó, Huygo lệnh cho trung đội quân Pháp giương súng
xông lên. Nhưng tất cả tên lính bước qua "yếu hầu" Lập Cập đều bị tên
độc bắn trúng. Trong cuộc chiến đấu đó, quân Pháp bị chết và bị thương
hơn một nửa.
|
Eo Lập Cập được xem như là cửa
tử của quân Pháp khi tiến vào xă Hóa Sơn. |
Tức điên, Huygo bắt ông Lư Bài phải xông lên, nhưng ông một ḷng trung
quân, ái quốc. Huygo đă giương súng bắn chết ông Lư Bài ngay tại chỗ rồi
liều mạng xông lên. Ngay lập tức, tên đại úy này đă bị trúng hai phát
tên độc của quân ông Tác B́nh. Bị thương nặng, Huygo đành ra lệnh cho
quân rút khỏi eo Lập Cập chạy về Băi Đức. Tập trung quân lại, Pháp mới
biết ông "vua" bị bắt chính là thầy dạy học của vua Hàm Nghi, liền thả
cho "vua" giả về quê với gia đ́nh.
Những tháng năm ở Ma Rai, vua Hàm Nghi và quan quân triều đ́nh được dân
làng nhường nhà cửa, vườn nương cho vua làm việc, xây dựng căn cứ. Người
dân Hóa Sơn đă chặt cây vàng lô rào làng chiến đấu, bảo vệ nhà vua. Vua
cùng với triều đ́nh xây dựng trận địa kháng chiến chống Pháp, phát triển
phong trào Cần Vương trên đất Cơ Sa - Kim Linh và những vùng lân cận.
Các căn cứ địa được vua xây dựng vững chắc tạo nên thế trận chiến đấu
liên hoàn. Nghĩa quân các căn cứ địa này đă chiến đấu anh dũng, tiêu
diệt nhiều quân Pháp, bảo vệ vua Hàm Nghi cho đến khi ông bị bắt sau hơn
ba năm ở trên đất Minh Hóa.
Trước khi bị bắt, vua Hàm Nghi đă cho đem vàng bạc châu báu đi giấu vào
một thân cây cổ thụ tại vực Trẩy, thuộc khe Dương Cau. Nhiều người cao
tuổi ở xă Hóa Sơn, huyện Minh Hóa, kể lại trong một trận lũ lớn tháng
8/1956, có cô gái tên Qúy đi xúc cá đă phát hiện ra nhiều tấm kim loại
màu vàng trên băi đất bồi bên vực Trẩy, khe Dương Cau, xă Hóa Sơn.
Sau đó, cô gái này về báo lại với gia đ́nh và nhiều người trong thôn đă
đến xem, cho rằng toàn bộ số kim loại đó là vàng của vua Hàm Nghi. Thông
tin này đă nhanh chóng đến được với chính quyền các cấp và cơ quan chức
năng. Lúc đó, xă Hóa Sơn đă chỉ đạo cho lực lượng dân quân, công an bảo
vệ rồi thu gom vàng. Tổng cộng số vàng thu được là 240 kg, bỏ đầy 5 cái
nong phơi lúa. Đó là những tấm vàng có h́nh chữ "Đại". Vàng được gom về
tập kết tại sân nhà ông Phát gần đó rồi đem giao nộp cho Nhà nước.
Tuy nhiên, trước khi thu gom, có nhiều người dân đă lấy đi một số vàng
đem về làm đồ dùng trong nhà như những thứ sắt, thép khác chứ họ không
quan tâm đến giá trị của vàng. Nhiều người c̣n nói, cô gái tên Qúy đă
lấy đi một lượng vàng khá lớn rồi đi vào miền Nam sinh sống đến nay vẫn
chưa về.
|
Vực Trẩy, thuộc khe Dương Cau
ngày xưa có cây Pằn Nàng là nơi vua Hàm Nghi cất giấu vàng. |
Bà Đinh Thị B́nh, 78 tuổi ở thôn Đặng Hóa
kể lại: “Hồi
đó, bên cạnh vực Trẩy có một cây Pằn Nàng rất lớn, nhưng trong thân lại
bị rỗng. Sau trận lụt lớn, cây này bị đổ và nước cuốn cây xuống vực sâu.
Khi lũ rút đi để lại rất nhiều vàng. Chính tôi đă nhặt được 5 chữ vàng
rồi đem giao nộp và được cấp trên thưởng cho một bộ quần áo mới. C̣n xă
được thưởng ba con lợn với rất nhiều lúa gạo để ăn mừng”. Nhân
sự kiện đó, nhiều người cho rằng, có thể vua Hàm Nghi đă cho người giấu
vàng trong hốc cây Pằn Nàng đại thụ này.
Nhiều người đặt câu hỏi, liệu có c̣n kho báu nào của vua Hàm Nghi nữa
không? Điều này cũng rất khó trả lời chính xác. Thế nhưng, gần 30 năm
qua, ông Nguyễn Hồng Công, một người từ TP HCM đă tiêu tốn biết bao công
sức, tiền của để t́m kho báu với một tấm bản đồ không biết thực hư. Và
trong suốt thời gian dài đó, ông đă nằm gai nếm mật trên núi Mă Cú, xă
Hóa Sơn để t́m vàng. Nhưng đến nay, sức cùng lực kiệt ông vẫn không t́m
thấy kho báu nào. Dù trước đó, ông từng hai lần tuyên bố t́m thấy kho
vàng của vua Hàm Nghi.
Ông Đinh Tiến Hùng, một người cao tuổi ở
thị trấn Quy Đạt, đă có nhiều công tŕnh nghiên cứu về vua Hàm Nghi nhận
định: “Chẳng
c̣n kho báu nào của vua Hàm Nghi ở xă Hóa Sơn nữa cả. Tôi cho rằng, bản
đồ mà ông Nguyễn Hồng Công đang cầm đúng là bản đồ thật, được vẽ ngay
tại thời điểm cất giấu vàng. Nhưng bản đồ này chỉ là chiêu bài đánh lừa
hậu thế và giặc Pháp của nhà vua”.
Trước đó, các nhà khoa học cũng đă vào cuộc nghiên cứu và kết luận ở khu
vực ông Công đào vàng trên núi Mă Cú không có dấu hiệu ǵ cho thấy các
tầng đất ở đó bị xáo trộn như kiểu đă bị đào bới rồi lấp lại để chôn cất
kho báu. Ở đó chỉ toàn là mạch đất nguyên sinh. Một số ư kiến khác lư
giải thêm trong lúc đang bị giặc Pháp truy đuổi ráo riết như thế, vua và
quan quân không đủ thời gian, điều kiện để đào cả ngọn núi chôn vàng.
Trong cuộc hành tŕnh của nhà vua từ Huế ra toàn đi bí mật ở địa h́nh
rừng núi hiểm trở nên không cho phép mang vác cả một khối lượng của cải
nặng đi theo nên chuyện mang cả kho báu là điều không thể.
Và trong thời khắc “dầu sôi lửa bỏng” như thế, có lẽ vua đă nghĩ nơi
nguy hiểm nhất chính là nơi an toàn nhất và quyết định chọn gốc cây Pằn
Nàng để giấu hết toàn bộ số vàng.
Theo báo
Quảng B́nh
Nguồn: nguoidanduatin |