Home T́m Ca Dao Trợ Giúp T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG SỬ VIỆT
Những vị nữ tướng thời Tây Sơn
10:23' 26/03/2005 (GMT+7)

 

NGUYỄN VĂN CHƯƠNG

Trước hết phải kể đến một "nữ tướng hậu cần". Đó là bà Ya Dố người dân tộc Ba Na ở plây Đê Hmâu, nay thuộc xă Đông, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai. Bà là con một tộc trưởng giàu có, nhiều quyền uy. Thấy Bok Nhạc dấy binh khởi nghĩa, tộc trưởng gả con gái là Ya Dố cho Bok Nhạc để giúp ông gây dựng lực lượng. Bà Dố đưa nghĩa quân và dân làng vào Tú Thủy khai hoang, tạo được cánh đồng màu mỡ hơn 20 mẫu cấy lúa, trồng khoai bắp lấy lương thực nuôi quân. Cánh đồng này sau gọi là "Đồng cô Hầu". Bà Ya Dố được gọi là "Cô Hầu đốc tướng".

Tượng nữ tướng Bùi Thị Xuân tại Bảo tàng Quang Trung

Trong hàng tướng lĩnh của vua Quang Trung cũng có khá nhiều nữ tướng. Nổi bật hơn cả là 5 vị, thường gọi là "Tây Sơn ngũ phụng thư". Đứng đầu là Đô đốc Bùi Thị Xuân, tên rất quen thuộc trong sử sách. Bà Xuân người làng Xuân Ḥa, nay thuộc xă B́nh Phú, huyện Tây Sơn. Bà xinh đẹp, giỏi vơ nghệ, thường sử dụng song kiếm. Theo truyền thuyết, bà vào rừng săn bắn, giết chết trăn lớn cứu thoát con voi trắng là chúa đàn voi rừng nên được cả đàn voi thần phục. Bà c̣n đánh hổ cứu ông Trần Quang Diệu. Sau hai người thành gia thất, cùng pḥ giúp Nhà Tây Sơn, trở thành những tướng lĩnh trụ cột của vua Quang Trung. Bà Xuân được phong Đô đốc. Ông Diệu thành Đại tướng quân.

Đô đốc Nguyễn Thị Dung, người làng Phổ Lạc, nay thuộc xă Đức Nhuận, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngăi. Bà là em ruột quan Thái bảo Nguyễn Văn Xuân và là vợ Đô đốc Trương Đăng Đồ (người thôn Mỹ Khê, xă Tịnh Khê, huyện Sơn Tịnh). Trương Đăng Đồ vừa là văn thần vừa là vơ tướng của Quang Trung.

Nữ tướng Huỳnh Thị Cúc, người làng Dương Quang, nay thuộc xă Đức Thắng, huyện Mộ Đức. Bà là em ruột Đô đốc Huỳnh Văn Thuận, một vị tướng giỏi của quân Tây Sơn.

Nữ tướng Bùi Thị Nhạn là con út của ông Bùi Đắc Lương, một nhà giàu ở thôn Xuân Ḥa. Bà là cô họ của Đô đốc Bùi Thị Xuân nhưng tuổi cùng trang lứa. Theo tác giả "Nhà Tây Sơn" là Quách Tấn - Quách Giao th́ "Bùi Thị Nhạn kết duyên cùng Nguyễn Huệ sau khi bà Phạm Thị Liên (vợ trước của ông) qua đời."

Nữ tướng Trần Thị Lan là em ruột bà Trần Thị Huệ (vợ đầu của Nguyễn Nhạc), người thôn Trường Định, huyện Tuy Viễn. Bà rất giỏi vơ nghệ, kiếm thuật, luyện thân đi nhẹ như chim én nên có tên hiệu Ngọc Yến. Bà là vợ Đô đốc Nguyễn Văn Tuyết.

5 vị nữ tướng trong "Ngũ phụng thư" đều rất giỏi vơ nghệ, côn kiếm, có tài tổ chức, huấn luyện đạo tượng binh gồm hơn 100 thớt voi và 4 đạo nữ binh hơn 2000 người. Mỗi thớt voi lại có một nữ binh điều khiển. Đô đốc Bùi Thị Xuân có biệt tài luyện voi chiến, làm quân Thanh thất đảm kinh hồn bởi đạo quân voi ấy. Bà c̣n sáng tạo ra thứ lương khô đảm bảo cho quân đi liên tục trong chiến dịch thần tốc giải phóng Thăng Long - đó là bánh tráng. Có lẽ để ghi công bánh ấy mà dân Bắc Hà gọi là "Bánh Đống Đa", lâu dần rút gọn thành "bánh đa" chăng?

Khi Nhà Tây Sơn lâm vào thế suy tàn, hai nữ tướng Bùi Thị Xuân và Huỳnh Thị Cúc cùng các nữ binh liều chết mở đường máu, phá tan ṿng vây quân Nguyễn Ánh ở Đâu Mâu (Quảng B́nh), đưa vua Cảnh Thịnh qua sông Nhật Lệ an toàn. Bà Huỳnh Thị Cúc đă anh dũng hy sinh tại đây.

Ngoài ra c̣n có nữ tướng Vũ Thị Đức, người ở Phù Ly (nay thuộc huyện Phù Mỹ). Bà Đức là con gái thứ hai Đô đốc Ân Quang hầu Vũ Đ́nh Huấn. Trong chiến dịch đại phá quân Thanh xuân Kỷ Dậu 1789, bà Đức cùng cha chỉ huy quân Tây Sơn diệt đồn Gián Khẩu (Ninh B́nh). Sau khi diệt xong đồn, bà Đức cưỡi voi thúc quân truy kích địch. Con voi của bà bị sa xuống băi lầy thuộc thôn Thượng Ḥa, xă Gia Thanh, huyện Hoa Lư không lên được. Bà Đức đă tử trận cùng con voi. Sau này, dân địa phương lập đền thờ nữ tướng Vũ Thị Đức gần nơi bà hy sinh. Nay đền thờ đă hư hỏng, chỉ c̣n một miếu nhỏ.

Bà Vơ Thị Thái quê ở xă B́nh Chương, huyện B́nh Sơn, tỉnh Quảng Ngăi. Bà là em ruột Đô đốc Vơ Thông. Bà Thái là Đô đốc kỵ binh, chỉ huy việc vận chuyển quân trang, khí cụ, lương thực từ Vị Hoàng (Nam Định) đến mặt trận Ngọc Hồi (Thường Tín, Hà Tây) trong chiến dịch giải phóng Thăng Long xuân Kỷ Dậu. Bà chẳng may bị trúng đạn, tử thương tại chiến trường.

Nhắc lại vài nét lịch sử của các vị nữ tướng thời Tây Sơn, để thấy truyền thống anh hùng bất khuất của phụ nữ Việt Nam, từ Bà Trưng, Bà Triệu đến nay, thời nào cũng sản sinh lắm những nữ dũng tướng tài ba, Bà Mẹ Việt Nam anh hùng, góp công xứng đáng vào sự nghiệp dựng nước, giữ nước của dân tộc ta.

N.V.C

Gửi tin này qua E-mail In thông tin Gửi phản hồi
CÁC TIN KHÁC :
T́m thấy sau gần tám mươi năm lưu lạc (25/03/2005)
Thành Đại La (21/03/2005)
Những nét đẹp văn hoá (14/03/2005)
Lễ hội đền thờ Bà Triệu (09/03/2005)
Phụ nữ qua điêu khắc đ́nh, đền, chùa VN (04/03/2005)
Văn miếu ở Nam bộ (28/02/2005)
Công tŕnh đẹp trong quần thể Khu DTLS Đền Hùng (Phú Thọ) (15/02/2005)
Rạp Thầy Năm Tú (03/02/2005)
Nhịp cầu giữa Huế xưa và nay (31/01/2005)
Nhịp cầu giữa Huế xưa và nay (31/01/2005)
Lễ hội ấn tượng và sinh động (26/01/2005)
Di tích khảo cổ học g̣ Cổ Lâm (25/01/2005)
Lễ hội tri ân các Vua Hùng (24/01/2005)
Ai vô B́nh Định mà coi... (21/01/2005)
Trăm năm c̣n lại chút ǵ? (14/01/2005)

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 03/12/18