Vị trí: Thuộc thôn Đình,
xã Thụy Phương, huyện Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
Đặc điểm: Thờ
đức Thượng Đẳng Thiên Vương Lý Ông Trọng.
Đình Chèm (đền Chèm) cách trung tâm thành phố Hà Nội
về phía tây theo tuyến đê Hữu Hồng khoảng 12km. Ngôi
đình cổ kính linh thiêng trên hai nghìn năm tuổi,
tọa lạc sát bên bờ nam sông Hồng, thờ đức Thượng
Đẳng Thiên Vương Lý Ông Trọng – nhà ngoại giao đầu
tiên của dân tộc Việt Nam.
Theo dân gian và sử sách lưu truyền, Lý Ông Trọng
tên là Lý Thân, có thân hình to lớn, sức mạnh vô
song. Ông là người làng Chèm (Từ Liêm, Hà Nội ngày
nay) sống vào cuối đời Hùng Duệ Vương, đầu thời An
Dương Vương. Cha là Lý Tuấn, mẹ là Kha Nương. Gặp
lúc Hùng Duệ Vương xuống chiếu chiêu hiền người tài,
Ông liền đổi tên là Lý Ông Trọng rồi ra giúp nước.
Vua phong Ông làm Chỉ huy sứ đi đánh đuổi quân giặc
hay quấy nhiễu ở biên giới phía Tây và phía Nam. Đến
thời vua Thục Phán An Dương Vương, Ông phò tá nhà
Vua cùng với nhân dân đánh tan 50 vạn quân xâm lược
nhà Tần.
Vào thời kỳ giao hảo giữa Âu Lạc và Tần, nước Tần bị
quân Hung Nô quấy nhiễu, vua Tần Thủy Hoàng không
dẹp yên được. Biết được danh tiếng của Ông, vua Tần
đã viết thư sang cho Vua Thục Phán xin cử Ông sang
giúp. Vua Thục Phán muốn giữ hòa hiếu giữa hai nước
nên đã cử Ông đi sứ sang Tần. Đến Tần, Ông được
phong Tư Lệ Hiệu Úy cùng 10 vạn quân đi trấn giữ đất
Lâm Thao (Cam Túc, Trung Quốc). Ông đã dùng tài mưu
lược của mình để bảo vệ các quận châu, làm cho quân
Hung Nô hoảng sợ không dám quấy nhiễu nữa.
Mến tài đức của Ông, vua Tần phong Ông làm Phụ Tín
hầu và gả con gái là Bạch Tĩnh Cung cho với mong
muốn giữ Ông ở lại nước Tần. Nhưng vì lòng nhớ quê
hương và cha mẹ, một thời gian sau, Ông dâng biểu
xin vua Tần cho về quê hương để phụng dưỡng mẹ già.
Cảm động trước lòng hiếu nghĩa, vua Tần cho Ông đưa
gia quyến về quê hương. Về nước, Ông được vua Thục
Phán ban thưởng và phong tước Đại Vương. Ông về quê
là xã Thụy Uyên (nay là xã Thụy Phương) sinh sống và
khuyến khích nhân dân chăm lo làm ruộng, trồng dâu,
làm điều lợi, bỏ điều hại khiến nhà nhà quí mến. Ông
không bệnh mà mất vào ngày 10 tháng Giêng. Để tưởng
nhớ Ông, nhà Vua đã truyền cho xã Thụy Uyên lập đền
thờ để dân chúng quanh vùng hương khói thờ phụng.
Hàng năm, cứ đến ngày 10 tháng Giêng kỵ nhật Đức Ông
và ngày 02 tháng hai kỵ nhật Đức Bà diễn ra các nghi
thức tế lễ tưởng niệm; còn lễ hội truyền thống hay
còn gọi là pháp hội được diễn ra vào 3 ngày từ ngày
14 đến 16 tháng 5.
Đình Chèm được tu sửa vài lần, đến nay là một công
trình kiến trúc có kết cấu kiểu nội công, ngoại
quốc, tọa lạc trên một khuôn viên đất có diện tích
0,5 ha. Đứng từ ngoài nhìn vào đình sẽ thấy lần lượt
các công trình: Nghi môn ngoại (Tứ Trụ), Nghi môn
nội (Tàu Tượng), nhà bia, Tả - Hữu Mạc, Phương Đình,
Tiền tế, Đại Bái và Hậu Cung.
Nghi môn
ngoại (thường được gọi là tứ trụ), đây là kiểu nghi
môn trụ với bốn cột xây cao to. Gần đỉnh trụ, đắp
hình lồng đèn, đỉnh và thân trụ được trang trí tứ
linh, tứ quý và đắp các câu đối chữ Hán ca ngợi đức
thánh Lý Ông Trọng. Đi qua Nghi môn ngoại, sẽ thấy
một sân nhỏ có đôi rồng đá dẫn đến Nghi môn nội
(thường được gọi là Tàu Tượng). Tàu Tượng là một nếp
nhà bốn mái ba gian, hai chái, mái lợp ngói mũi hài,
các góc mái uốn cong tạo thành những đầu đao đắp nổi
hình đầu rồng. Nghi môn nội có ba cửa lớn, cánh làm
bằng phiến gỗ dày với chân là bánh xe. Đây là nơi
đặt tượng ông quản tượng, voi chiến và ngựa chiến
của Đức Thánh. Tiếp đó là hai nhà bia (còn gọi là
Tiểu Phương đình) có kết cấu kiểu nhà vuông bốn mái
có hàng cột đỡ, xung quanh để thoáng. Tại đây đặt
tấm bia Thụy Phương đình bi ký và cũng là nơi hành
lễ Mộc dục (tắm bài vị) của Đức Ông và Đức Bà.
Hai bên nhà bia là hai dãy nhà gọi là Tả - Hữu mạc
xây kiểu 4 mái 5 gian, 2 chái đây là nơi tiếp đón
khách thập phương về lễ thánh hàng năm. Đối diện với
Nghi môn nội là tòa Phương Đình được dựng kiểu chồng
diêm hai tầng, tám mái với các đầu đao cao vút. Đây
là công trình cao nhất tại đình Chèm. Ngay sau
phương đình là khu vực chính của đình gồm tòa Tiền
tế và tòa Đại bái, hai tòa nhà này có kết cấu giống
nhau. Mỗi dãy nhà gồm năm gian, nội thất sáu hàng
chân cột gỗ đỡ mái, các cột đều được đặt trên tảng
đá xanh. Trên các bộ vì, cửa võng, các bức cốn được
chạm hình rồng mây, rồng cuốn thủy, cá hóa rồng, tứ
linh với những đường nét mềm mại tinh xảo. Đây là
nơi bài trí hương án và các đồ tế khí quan trọng của
đình, đồng thời cũng là nơi diễn ra các nghi lễ quan
trọng hàng năm cũng như trong dịp lễ hội.
Hậu cung của đình được xây liền với nhà Đại bái bằng
một nhà cầu nhỏ ngay tại gian giữa. Khu hậu cung gồm
có 3 dẫy nhà nối liền nhau tạo thành kết cấu kiến
trúc chữ Công. Đây là nơi tôn nghiêm nhất tại đình,
nơi đặt long ngai và tượng thờ của Đức Ông, Đức Bà
với chiều cao 3,2m, hai bên là tượng 6 người con của
Đức Thánh còn gọi là Lục vị vương, phía ngoài có
tượng ông Sứ (Nguyễn Văn Chất).
Hiện nay đình Chèm còn lưu giữ được rất nhiều hiện
vật có giá trị lịch sử và nghệ thuật cao như: cuốn
sách chữ Hán ghi các đạo sắc, lễ nghi, văn tế, 3 đạo
sắc phong của các vua Nguyễn, 4 tấm bia đá, 10 tượng
thờ, 8 bức hoành phi, 15 câu đối, hai chuông đồng
đúc thời Nguyễn, các đồ thờ cúng, đặc biệt có hệ
thống máng đồng di vật độc đáo hiếm có của thời Lê
và Nguyễn.
Đình Chèm là một di sản văn hoá quý của Hà Nội nói
riêng và của cả nước nói chung. Ngôi đình còn là địa
chỉ có sức hấp dẫn du khách thập phương về tham quan
và vãn cảnh.
Đình đã được xếp hạng là di tích kiến trúc nghệ
thuật cấp quốc gia năm 1990.
Nguồn: vietnamtourism.com
Đình Làng Chèm
http://www.24h.com.vn
Đình Chèm là đình của làng Chèm, toạ lạc trên khu đất rộng 3
mẫu ven bờ sông Hồng, nay thuộc xã Thuỷ Phương (Bắc Từ Liêm,
Hà Nội). Ngôi đình thờ Thượng đẳng Thiên vương Lý Ông Trọng
và Hoàng Phi Bạch Tĩnh Cung.
Với niên đại lên đến hơn 2000 năm, đình Chèm được coi là
ngôi đình cổ nhất Việt Nam với nhiều giá trị kiến trúc, lịch
sử và nghệ thuật đặc sắc.
Đình Chèm là đình của làng Chèm, toạ lạc trên khu đất rộng 3
mẫu ven bờ sông Hồng, nay thuộc xã Thuỷ Phương (Bắc Từ Liêm,
Hà Nội). Ngôi đình thờ Thượng đẳng Thiên vương Lý Ông Trọng
và Hoàng Phi Bạch Tĩnh Cung.
Theo thần phả, Thượng đẳng Thiên vương Lý Ông Trọng (tên huý
là Lý Thân) sinh ở làng Chèm vào thời Hùng Duệ Vương, với
tài nghệ văn võ song toàn ông đã có công giúp vua Thục đánh
thắng giặc Ai Lao, Chiêm Thành.
Không chỉ vậy, ông còn có công lao giúp An Dương Vương chống
giặc Tần rồi lại giúp nhà Tần chống giặc ngoại xâm Hung Nô,
trở thành nhà ngoại giao đầu tiên của Việt Nam.
Sau này khi qua đời, ông được nhà vua ban là Thượng Đẳng
Phúc Thần Duệ hiệu Hy Khang Thiên Vương. Người dân trong
vùng tôn vinh ông là Đức Thánh Chèm và dựng đền thờ ngay tại
làng Chèm - nơi ông sinh ra và lớn lên.
Trước đây, ngôi đình thờ ông được đặt trong đê sông Hồng.
Tuy nhiên, trận lụt cách đây 200 năm làm vỡ đê, khiến người
dân phải đắp lại như hiện nay và đình nằm ngoài đê.
Theo cụ từ Lê Văn Hiệu (người trông coi đình Chèm) ngôi đình
được xây dựng theo kiểu kiến trúc nội công ngoại quốc.
Ngôi đình trải qua nhiều lần sửa chữa, trùng tu vào các năm:
1631, 1773, 1792, 1885, 1902, 1913. Trong đó cuộc trùng tu
vào thời Lê Trung Hưng là lần sửa chữa lớn nhất.
Hệ thống máng xối thoát nước được làm bằng đồng nguyên
khối trong lần trùng tu năm 1792 đến nay cũng đã hơn 200 năm
tuổi.
Cũng theo cụ từ, các cột, vì kèo trong đình đều được làm
bằng gỗ quý. Một số cây cột làm bằng gỗ huỳnh đàn tương
truyền có thể phát sáng trong đêm thế nhưng không biết vì lý
do gì mà người xưa đã dùng sơn đỏ để sơn lại.
Các chi tiết chạm trổ công phu được khắc trực tiếp trên gỗ
nguyên khối chứ không dùng keo để ghép dán.
Kiến trúc bất đối xứng bên trong ngôi đình, một bên là bức
Tứ linh, một bên là bức rồng cuốn nước - phượng ngậm thơ.
Phía hậu cung hiện nay còn đang lưu giữ hai pho tượng vợ
chồng Thượng đẳng Thiên vương Lý Ông Trọng và Hoàng phi Bạch
Tĩnh Cung với kích thước khổng lồ, được tạc bằng gỗ hương
năm 1888 và sơn son thếp vàng.
Ngoài ra trong đình vẫn còn rất nhiều cổ vật khác như lư
hương bằng đồng ngàn năm tuổi rất quý hiếm, những bức hoành
phi, câu đối mang đậm tính nghệ thuật đặc sắc vẫn được lưu
giữ từ nhiều thế kỷ qua.
Năm 1990, đình được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp
quốc gia. Cuối thán 12/2017, đình Chèm được Thủ tướng xếp
hạng di tích quốc gia cấp đặc biệt.