Home T́m Ca Dao Trợ Giúp T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
 

Sài G̣n Năm Xưa

.

Xem thêm h́nh ảnh tại đây:

http://www.flickr.com/photos/9854423@N08/show

 

Nguồn gốc danh từ Sài G̣n

 

 

Lời mở đầu:

 

Sài g̣n là thành phố lớn nhất Việt Nam, nằm cạnh sông Sài g̣n ở tọa độ 110°45' Bắc, 106°40' Đông (hay là 10.75, 106.667); và cách Hà nội 1760 cây số về phía Nam.

 

Trước khi “bị” người Việt chiếm ngụ vào thế kỷ 16,  Sài g̣n có tên là “Prey Nokor,” là một hải cảng chính của Cam Bốt.  Sài g̣n từng là thủ đô của chính quyền thực dân Pháp ở Đông dương, và sau đó cũng là thủ đô của chính thể Cộng ḥa miền Nam Việt Nam từ năm 1954 cho đến năm 1975.  Sau năm 1975, Sài g̣n được đổi tên là Thành Phố Hồ Chí Minh (?)

 

Tên nguyên thủy theo tiếng Khmer

 

Tên nguyên thủy của Sài gon là “Prey Nokor” và là lănh thổ của người Khmer (Cam bốt).  Theo tiếng Phạn (Sankrit nagara), Prey Nokor có nghĩa là “thành phố rừng” (Prey = rừng; Nokor = đất, thành phố).  Ngày nay nhiều người Khmer ở Cam bốt và cả dân sắc tộc Khmer ở vùng đồng bằng sông Cửu long nhiều khi vẫn c̣n gọi Sài g̣n là Prey Nokor.

 

Sài g̣n tên nguyên thủy theo tiếng Việt

 

Ngay sau khi người Việt ồ ạt đến mở mang và định cư tại Prey Nokor, thành phố này đă được người Việt gọi là “Sài g̣n.”  Có rất nhiều gỉa thuyết, tranh luận về nguồn gốc tên thành phố bằng chữ Việt (Sài g̣n).  Các tranh luận về lịch sử của danh từ “Sài g̣n”sẽ được bàn thêm ở phần dười dây.

 

Trước khi thực dân Pháp đến Việt Nam, triều đ́nh Huế dùng tên chính thức của Sài g̣n là “Gia định.”   Năm 1862, người Pháp bỏ chữ “Gia định” và thay vào đó bằng chữ “Sài g̣n.”

 

Trên sử liệu (có lưu lại trên qua bản viết, in), người Việt đọc và viết chữ “Sài g̣n” thành 2 chữ và 2 âm rơ rệt; tuy nhiên Pháp (và người tây phương) đă “tây phương hóa” 2 chữ “Sài g̣n” thành một   chữ “Saigon” để cho họ dễ đọc và dễ viết.

 

Sài g̣n theo quan điểm Việt Nam – Trung Hoa

 

Có người cho rằng chữ “Sài” được mượn từ tiếng Trung hoa (Tiếng Quan thọai đọc là “Chái”) có nghĩa là “củi, cành cây – firewood, twigs…)” c̣n chữ “G̣n” (tiếng Quan thọai đọc là “Gùn”) có nghĩa là “cọc, cây gậy – stick, pole, boles…)  Chữ “Gùn” bị chuyển hóa dần thành ra “G̣n” tương tự như “bông g̣n – cotton stick, cotton plant.”

 

Có người lại cho rằng tên “Sài g̣n” phát nguyên từ các cây bông g̣n người Khmer trồng chung quanh Prey Nokor mà ngày nay chúng ta vẫn c̣n thấy rất nhiều ở quanh vùng Cây mai, Trương Vĩnh Kư…

 

Có một điểm lạ lùng là người Hoa sống ở Việt Nam cũng như ờ Trung quốc không dùng tên gọi “Sài g̣n” (tiếng Quảng đông đọc là “Chaai-Gwan; tiếng Quan thọai đọc là “CháiGùn”) để gọi “Sài g̣n” (mặc dù, như đă nói ở trên, nhiều sử liệu có ghi là người Việt mượn tiếng Trung hoa để đặt tên cho Sài g̣n).  Chính người Hoa lại gọi “Sài g̣n” là “Sai-Gung” (tiếng Quảng đông) và “XĩG̣ng” (tiếng Quan thọai).

 

Sài g̣n theo quan điểm của người Khmer

 

Có một số tài liệu của Cam bốt cho là chữ “Saigon” chuyển hóa từ “Sai Con;” Và Chữ “Sai Con” đă chuyển hóa từ tiếng 2 chữ Khmer “Prey Kor” có nghĩa là “Rừng cây Kapok” (prey = rừng; kor = cây kapok).  Nên để ư và đừng lầm lẫn chữ “Prey Nokor” và “Prey Ko” (Ko = rừng cây kapok; Nokor – thành phố, đất).

 

Quan điểm của người Khmer ẩn tàng một ư có mục đích thuyết phục là họ đă có mặt ở đó (Sài g̣n) trước khi người Việt đến định cư; tuy nhiên quan điểm này không gỉai thích được là tại sao chữ Khmer “prey” lại đổi thành chữ “Sài.”   Bởi v́, hiển nhiên, cách đọc của hai chữ này ḥan ṭan khác biệt với nhau!

 

Sài g̣n theo quan điểm của người Quảng đông

 

Một gỉa thuyết đưa ra bởi học gỉa Vương Hồng Sển, một người Việt gốc Hoa ở Sài g̣n, là nguồn gốc từ tiếng Quảng đông của danh từ “Sài g̣n” lấy từ chữ “Chợ lớn” mà người Quảng đông đọc là “Tai-Ngon” có nghĩa là “bến tầu, cảng” (?)

 

Tên hiện nay của Sài g̣n

 

Sau khi miền Nam Việt Nam rơi vào tay Cộng sản (30 tháng 4 năm 1975), chính quyền CS đổi tên thành phố Sài g̣n là Thành Phố Hồ Chí Minh (TP. HCM) (?)  Tuy nhiên, đa số người dân Sài g̣n vẫn gọi tên thành phố với cái tên quen thuộc cũ: “Sài g̣n.”  Ng̣ai ra, hiện nay, tên “Sài g̣n / Saigon” c̣n được dùng rất nhiều trong sách vở; được dùng cho các tên tựa sách, được dùng đặt tên cho các công ty thương mại.

 

Lịch sử đất (lănh thổ) Sài g̣n

 

Khởi đầu Sài g̣n chỉ là một làng đánh cá rất nhỏ của người Khmer.  Người Khmer đă sống ở đó nhiều thế kỷ trước khi có người Việt đặt chân đến mở mang và định cư.  Người Khmer dùng “Prey Nokor” như một hải cảng thuộc về vương quốc Cam bốt.

 

Năm 1623, vua Chey Chetta II  (1618-1628) của Cam bốt đă cho phép những người Việt chạy lánh nạn “Trịnh Nguyễn phân tranh” đến tạm trú và định cư quanh vùng Prey Nokor.  Từ sau khi đó, có rất nhiều đợt di cư rất lớn của người Việt đến vùng Prey Nokor mà vương quốc Cam bốt không đủ mạnh để ngăn chặn họ.  Dần dà, Prey Nokor bị biến thành đất đai của người Việt; và sau cùng “Prey Nokor” biến thành “Sài g̣n!”

 

Năm 1698,  triều đ́nh Huế (Chúa Minh - Nguyễn Phúc Chu) sai tướng Nguyễn Hữu Cảnh vào trấn nhậm vùng đất Sài G̣n-Gia Định. Kể từ thời điểm đó, miền đất này chính thức trở thành một đơn vị hành chính thuộc lănh thổ Việt Nam.  Nguyễn Hữu Cảnh tách vùng đất Sài G̣n-Gia Định (và sau đó là vùng đồng bằng song Cử long) ra khỏi vương quốc Cam bốt.  Cam bốt v́ quá yếu nên không có một kháng cự nào.  Nguyễn Hữu Cảnh được xem như những người đi tiên phong trong giai đọan bành trướng lănh thổ của Việt nam về phía nam và tây nam. 

 

Năm 1859,  thành phố Sài g̣n bị người Pháp chiếm đóng lần đầu tiên.  Cũng bắt đầu từ giai đọan thực dân, người Pháp đă xây dựng nhiều cơ sở, dinh thự theo cấu trúc của văn minh tây phương.  V́ vậy Sài g̣n c̣n được gọi là “Ḥn Ngọc Viễn Đông,” (the Pearl of the Far East) và “Tiểu Paris” (Little Paris).

 

Năm 1954, quân Pháp bị Việt Minh đánh bại ở trận Điện Biên Phủ và họ rút lui khỏi Việt Nam.  Từ trước đó (năm 1950), thay v́ công nhận chính quyền CS, người Pháp ngầm ủng hộ Bảo Đại lập chính phủ và chọn Sài g̣n là thủ đô.  Kể từ năm 1950 Sài g̣n và vùng Chợ lớn (nơi có số rất đông người Hoa tập trung) được gộp chung lại thành một đơn vị hành chánh gọi là “Đô thành Sài g̣n.”

 

Sau khi Việt Nam chính thức được chia làm 2: Bắc Việt (Việt Nam Dân Chủ Cộng Ḥa) và Nam Việt (Việt Nam Cộng Ḥa).  Sài g̣n là thủ đô của miền nam Việt Nam dưới chính phủ Ngô Đ́nh Diệm.

 

Sau khi chiến tranh Việt Nam chấm dứt năm 1975, thành phố Sài g̣n đặt dưới sự kiểm sóat của CS Bắc Việt.

 

Năm 1976, sau khi thống nhất quốc gia Viêt Nam xong, CS đổi tên chính thể của nước Việt Nam là “Cộng Ḥa Xă Hội Chủ Nghĩa Việt Nam” và đổi tên thành phố Sài g̣n thành Thành Phố Hồ Chí Minh.  Thực ra, sau 30 tháng 4 năm 1975, thành phố Sài g̣n (và Chợ lớn), tỉnh Gia định và 2 quận ở ngọai ô Sài g̣n (thuộc 2 tỉnh khác nhau nằm sát Sài g̣n) đă được gộp chung lại thành TP HCM.  TP HCM rộng 809 dặm vuông (hay là 2,095 cây số vuông) trải dài từ Củ chi (cách biên giới Việt Miên 20 Km) cho đến Cần giờ gần biển Nam Hải.  Khỏang cách từ điểm cực bắc (Phú Mỹ Hưng, quận Củ chi) cho đến điểm cực nam (Long Hoa, quận Cần giờ) là 120 cây số; và từ điểm cực đông (Long b́nh, quận 9) đến điểm cực tây (B́nh chánh, Quận B́nh chánh)  là 46 cây số.  Mặc dù TP HCM là tên gọi chính thức trên giấy tờ hành chánh, nhưng đại đa số người dân sống ở Sài g̣n vẫn gọi thành phố qua cái tên quen thuộc là Sài g̣n.  Chữ “Sài g̣n” c̣n thấy trên bảng hiệu của các cửa tiệm thương mại, ngay cả tại Hà nội, thí dụ như “Saigon thời trang,” “Kiểu Sài g̣n…”  bởi v́ người Việt trong nước hiện nay nghĩ về chữ “Sài g̣n” như là một cái ǵ tượng trưng cho “văn minh, thời thượng…”

 

Ngày hôm nay, trung tâm thành phố Sài g̣n vẫn c̣n vẻ giữ tráng lệ với các đại lộ có những hàng cây xanh rợp bóng, thanh lịch, với nhiều dinh thự cơ sở có di tích lịch sử được xây dựng từ thời các đời vua Nguyễn, thời thực dân và thời VNCH như Đồn Cây mai (do danh tướng Nguyễn tri Phương xây dựng), nhà thờ Đức Bà và Dinh Độc lập (tên mới là dinh Thống Nhất)…

 

Trần Văn Giang

Mời xem thêm:  http://www.flickr.com/photos/9854423@N08/show

 

 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 03/12/18