(Dân Việt)
Người dân miền Tây - quê tôi - thường “tếu” với nhau qua câu
ca dao như: “Cù nèo mà lại muối chua/ Ăn với cá rán chẳng
thua món nào”, hoặc “Cù nèo xào mỡ khỏi chê/ Ăn vào một
miếng là mê tới già!”. Chẳng biết có phải là “ngoa ngữ”
không, nhưng sau khi khám phá món ăn từ cù nèo, mọi người
gật đầu đồng ý, đó là sự thật!.
Cù nèo (còn gọi là Kèo nèo) là loại cây hoang dại mọc khắp
nơi ở đồng bằng sông Cửu Long. Cù nèo thân xốp hình tam giác,
lá nhỏ hơn lá môn, hoa có màu vàng nhạt (hay vàng tươi). Cây
sống cố định, rễ bám dưới bùn, đất.
Cây cù nèo vươn lên xanh tốt nơi bờ mương. (ảnh: BCT)
Theo y học dân gian, cây cù nèo là vị thuốc chữa trị các
chứng đau lưng, nhức mỏi, mát gan, lợi tiểu…; còn theo các
bà nội trợ miệt vườn cù nèo là thức ăn không thể thiếu trong
các bữa cơm đạm bạc của gia đình. Tùy theo cách chế biến,
cây cù nèo góp phần làm “thăng hoa” hương vị các món ăn.
Cù nèo làm dưa chua ăn với cá rán sẽ ngon tuyệt. (ảnh: BCT)
Tôi nhớ, những khi túng ngặt, thiếu thốn thức ăn, má cùng
tôi xách rổ xuống mương vườn hái đọt cù nèo về xào mỡ, bóp
giấm. Làm món nầy rất dễ dàng và nhanh chóng. Chỉ cần khoảng
30 phút là có món ăn.
Trước hết, cù nèo hái về, má chọn lấy phần non (nõn) cắt
khúc vừa đũa gắp, rửa sạch, để ráo. Phi mỡ (dầu) tỏi cho
thơm (nhiều tỏi càng ngon!) rồi đổ cù nèo vào. Dùng xạng đảo
đều cho đến khi cù nèo vừa chín tới. Kế đến, nêm gia vị (đường
+ muối + bột ngọt) cho vừa khẩu vị, nhắc xuống (nhớ đừng để
cù nèo mềm quá mất ngon!). Cuối cùng, má múc cù nèo ra dĩa
và rắc lên một ít hành lá xắt nhuyễn, làm một chén nước mắm
chanh, tỏi ớt là xong! Số cù nèo còn lại, ăn không hết, má
cắt khúc ngắn vừa đũa gắp cho vào dĩa, làm một chén giấm
đường (hoặc nước cốt chanh) vừa khẩu vị, rưới vào đọt cù nèo,
và dùng tay bóp nhẹ cho cù nèo ngấm với giấm, đường là xong!.
Tất cả 2 món trên chấm với nước mắm tỏi ớt hoặc chấm với
nước cá, nước thịt kho…, ăn cùng với cơm nóng rất ngon!.
Ngoài ra, khi bán được trái cây trong vườn nhà có chút tiền
rủng rỉnh, má ra chợ mua các nguyên liệu như: thịt cá thát
lát nạo sẵn (200gram), khóm (1/2 trái), gia vị (ngò gai,
hành, ớt…) để chế biến món canh chua cù nèo cá thát lát cho
các con đỡ ngán.
Trước hết, má cho thịt cá thát lát + đầu hành lá + ớt (xắt
nhuyễn) + gia vị (muối, bột ngọt) + dầu ăn (1 muỗng cà phê)
vào chén. Dùng muỗng tán nhiều lần để hỗn hợp được trộn đều
và dai, vò viên tròn, dẹp vừa miếng gắp. Kế đến, má cho nước
lạnh vào nồi (khoảng 1/3) nấu sôi, và cho me chín vào vợt
lược nhúng vào nồi cho cơm me hòa tan (bỏ hạt), và cho khóm
xắt miếng vào. Nêm nếm gia vị (muối + đường + bột ngọt +
nước mắm) cho vừa ăn, và cho cá thát lát vào nấu chín. Sau
cùng, má cho cù nèo vào, nhắc xuống, múc ra tô (đừng để cù
nèo mềm mất ngon!), rắc vài nhúm ngò gai xắt nhuyễn dọn lên
bàn cùng chén nước mắm nguyên chất trong đó có giầm ớt hiểm
chín!. Món nầy ăn nóng với bún (hoặc cơm) rất tuyệt!.
Dù đi xa nơi phương trời góc biển nào, mỗi khi mùa lũ tràn
về lòng tôi lại nhớ về quê nhà da diết. Và nhớ nhất đám cù
nèo xanh biếc dưới mương đong đưa theo gió, trong đó điểm
xuyết những cánh hoa màu vàng nhạt. Chính nơi ấy - ngày xưa
- má cùng tôi thường ra hái về chế biến món ăn. Cái vị ngọt,
mềm, nhân nhẩn và mùi thơm “đặc trưng” của cù nèo như vương
vấn mãi trong tôi, khiến tôi không thể nào quên được món ăn
dân dã nơi vùng quê thân thương nầy.
