Home T́m Ca Dao Trợ Giúp T́m Ca Dao Trang Chủ Toàn Bộ Danh Mục e-Cadao English

Thư Mục

 
Lời Phi Lộ
Lời Giới Thiệu
Cách Sử Dụng
Dẫn Giải
Diêu Dụng
Cảm Nghĩ
 
Ẩm Thực
Chợ Quê
Cội Nguồn
Cổ Tích
Lễ Hội
Lịch Sử
Ngôn Ngữ
Nhân Vật Nữ
Nhạc Cụ Việt Nam
Phong Tục Tập Quán
Quê Ta
Tiền Tệ Việt Nam
Tiểu Luận
Văn Minh Cổ
Vui Ca Dao
 
Trang Nhạc Dân Ca
 
Trang Chủ
 

 
 

 

 
 
Những câu ca dao thuần Quảng

 

     Cũng như nhiều di sản khác trong kho tàng văn nghệ dân gian của ta, ca dao thường không có tên tác giả, lại c̣n có những câu đă vượt khỏi ranh giới địa phương xuất xứ để rồi trở thành 'của chung' cho mọi vùng miền. Ca dao thuộc trường hợp này khá nhiều. Xin đơn cử một câu vui vui sau đây tôi đă nghe, đă đọc, không ít nơi sử dụng và nơi nào cũng cho là của địa phương ḿnh:

 

Muốn ăn bánh ít lá gai

Lấy chồng B́nh Định sợ dài đường đi

 

     Nếu phạm vi cấp tỉnh mà nơi nào có địa danh mang âm trắc như B́nh Định, Quảng Ngăi, Sa Đéc, Quảng Trị... th́ đều cho là của ḿnh được cả. C̣n với tên các tỉnh mà chữ cuối mang âm bằng như Quảng Nam, Thừa Thiên, B́nh Dương, Hà Tây th́ đành xem như... không có bánh ít lá gai!

 

Thánh địa Mỹ Sơn

    

Có những câu ca dao chỉ là 'đặc sản' của một địa phương nào đó mà thôi. Phần này cũng nhiều lắm, nhưng trong phạm vi hạn hẹp của bài này tôi chỉ xin nêu một số câu ca dao thuần Quảng, tức rặt ṛng chất Quảng, nhất định chỉ được sáng tác tại Quảng Nam, thời trước gồm cả Đà Nẵng. Là người Quảng, ai cũng biết câu:

 

Đất Quảng Nam chưa mưa đà thấm

Rượu Hồng Đào chưa nhấm đà say

Bạn về nằm nghĩ gác tay

Hỏi nơi mô ơn trượng nghĩa dày bằng ta?

 

     Câu này được xem như là ngữ trưng rất lâu đời của đất và người Quảng Nam mặc dù từ lâu cũng có không ít sự bàn căi chưa ngă ngũ. Nhiều người thắc mắc: trời mới mưa hay chưa chứ sao lại đất chưa mưa; cùng thời với câu ca dao này th́ rượu Hồng Đào có hay không; bảo bạn về 'nằm nghĩ gác tay' hay 'nằm ngủ gối tay”...

 

     Nói ǵ th́ nói, câu ca dao trên vẫn thấm sâu vào t́nh cảm của người đất Quảng qua nhiều thế hệ.

 

Ngó lên Ḥn Kẽm Đá Dừng

Thương cha nhớ mẹ quá chừng bậu ơi!

 

     Ngoài đầu nguồn sông Thu Bồn của Quảng Nam th́ ở đâu có Ḥn Kẽm Đá Dừng nữa nhỉ? Những địa danh, thắng cảnh như Cầu Mới, núi Cấm, Thác Bà, Thác Ông, kể cả Ḥn Vọng Phu... c̣n có thể trùng tên với nơi này nơi khác, nhưng những địa đanh trong các câu ca dao sau đây chắc chắn là của riêng Quảng Nam:

 

Ai lên mấy nhánh sông Con

Hỏi quân Hường Hiệu có c̣n đánh Tây?

 

hoặc:

 

Tiếng đồn con gái Bảo An

Sớm mai đi chợ, tối đan mành mành;

Duy Xuyên tơ lụa mỹ miều

Tiếng mai cửi dệt, tiếng chiều xa quay;

 

Chiều chiều mây phủ Hải Vân

Chim kêu ghềnh đá gẫm thân lại buồn;

Đêm nằm nghe trống Mỹ Sơn

Nghe chuông Trà Kiệu, nghe đờn Phú Bông;

 

Gió nam thổi xuống Ḷ Vôi

Ai đồn với bạn ta có đôi bạn buồn?

 

Dời chân bước xuống ghe buôn

Sóng bao nhiêu dợn dạ ta buồn bấy nhiêu!

 

Đường mô xa bằng đường Gia Cốc

Dốc mô ngược bằng dốc Phú Cang

 

Lời em than hai hàng lụy nhỏ

Em c̣n mẹ già biết bỏ cho ai?

 

Phần thời chị gái chẳng có em trai

Anh có thương th́ thủng thỉnh rài rài chờ nhau...

 

Vũ điệu Odiissi

 

     Lại có những câu ca dao không nêu địa  danh, nhân vật nào của Quảng Namnhưng do những tính cách đặc thù nào đó, người ta vẫn nhận ra các câu ấy thuần Quảng.

 

Ai về nhắn với nậu nguồn

Mít non gởi xuống, cá chuồn gởi lên;

 

Lụt nguồn trôi trái ḷn bon

Cha thác mẹ c̣n chịu chữ mồ côi;

 

Ngó lên trên rẫy khoai lang

Chẻ tre đang sịa cho nàng phơi khoai

 

     Hai câu trên th́ 'Quảng Nam' quá rơ rồi (mít non, cá chuồn, ḷn bon), c̣n câu sau được thuần Quảng là ở chữ sịa. Thứ vật dụng này nhỏ hơn chiếc nong, đan bằng tre cật già, mặt sịa toàn những lỗ nhỏ h́nh vuông. Sịa dùng để đựng, để phơi những thứ nông sản, thực phẩm dạng khô. Phơi khoai lang đă xắt lát như chàng toan tính cho nàng là rất hợp lư và nhờ đó sẽ đạt t́nh là cái chắc.

 

     Bà con Quảng Nam quen nói 'đi dầu', 'đầu dầu' để chỉ người đi ngoài trời mà không đội nón, đội mũ hay che dù. Người viết bài này đă đến nhiều vùng miền của đất nước ta nhưng không nghe nơi nào nói như thế mà chỉ gọi là 'để đầu trần'.

 

     Câu ca dao thuần Quảng về 'sự kiện' này là:

 

Thương em để nón về dầu

Về nhà dối mẹ: qua cầu gió bay

 

     Đây là chàng để nón lại cho nàng đội, động thái này vừa t́nh tứ, vừa lịch sự, cách nói dối với mẹ nghe cũng có lư, đáng được giảm khinh. Câu này đă có tại QuảngNam ngót trăm năm rồi. Là người Quảng, ai cũng hiểu và không có ǵ thắc mắc.

 

     Thế nhưng những năm gần đây có lời nhạc, bài khảo luận về dân ca lại viết:'Thương nhau cởi áo cho nhau” hoặc 'đổi áo cho nhau”. Sao lại có thể như vậy được nhỉ? Ngoài cách ứng xử thô, vụng c̣n có điều thất lư v́ áo của nam, nữ hoàn toàn khác nhau về kiểu thức, kích cỡ, thế th́ cởi áo, đổi áo cho nhau làm ǵ? Điều thất lư nữa là khi về lại nói dối với mẹ rằng qua cầu bị gió làm bay mất áo. Gió mạnh cấp nào mà kinh khủng đến áo mặc trong người cũng bị bay mất? Ấy là chưa nói tới việc mẹ thấy sờ sờ ra đó rằng chàng mặc áo của nàng và ngược lại.

 

     Những câu ca dao thuần Quảng như trên c̣n nhiều nữa. Loại di sản văn hóa dân gian truyền thống này c̣n chờ những nhà sưu tầm văn học phát hiện và đánh thức.

TƯỜNG LINH

 

 

Sưu Tầm Tài Liệu và Web Design

  Hà Phương Hoài

Hỗ Trợ Kỹ Thuật

Hoàng Vân, Julia Nguyễn

Web Database

Nguyễn Hoàng Dũng
Xin vui ḷng liên lạc với  haphuonghoai@gmail.com về tất cả những ǵ liên quan đến trang web nầy
Copyright © 2003 Trang Ca Dao và Tục Ngữ
Last modified: 03/12/18