-
|
- Hiệp
Ước Patenotre với Thiên Triều
-
 FREYCINET (Louis-Charles de Saulces de),
- 1884 11
May and June 9 Treaty of Tien Tsin: recognition of the treaty of
Hooted by China. Resumption of the conflict enters China and
France: reprocess of the French with Bac Le - In August, the
French navy bombards the arsenal of Insane Tcheou and begins the
blockade of Formosa.
- April
1885 Second treaty of Tien Tsin: China gives up its suzerainty on
Annam and recognizes in France the freedom of trade in
southernmost China. 1885 June 26 Third treaty of Tien Tsin (China,
Great Britain, France): opening of new ports to the Western trade,
installation of legations in Peking.
1884 11 mai et 9 juin? Traité
de Tien Tsin: reconnaissance du traité de Hué par la Chine. Reprise
du conflit entre la Chine et la France: retraite des Fran?is?
Bac Le? - En aout, la
marine fran?ise bombarde l'arsenal de Fou Tcheou et commence le blocus
de Formose.
1885 Avril Second traits de Tien Tsin: la Chine renonce sa
suzerainet?ur l'Annam et reconnait la France la liberté de commerce
en Chine m?idionale.
1885 26 juin Troisième traité de Tien Tsin (Chine,
Grande-Bretagne, France): ouverture de nouveaux ports au commerce
occidental, installation de legations?
Pekin.
Hòa
Ước Versailles ngày 28-11 năm 1787
Trích: Liên Lạc Việt Pháp 1775-1820
Tác giả: Nguyễn Khắc Ngữ
Xuất bản ở Montreal, Canada, 1990
Ngày 25 tháng 11, bản dự thảo Hòa Ước đã thành hình.
Khi đệ trình Pháp Hoàng, nha quản đốc các thuộc địa
đã gửi kèm một bản văn lưu ý với những nhận định
sau:
1.
Riêng chi phí viễn chinh lên tới 200.000 đồng (thay vì
100.000 đồng như Giám mục Pigneau dự trù).
2. Ðổi lại, Công ty Ðông Ấn có thể đòi hỏi bồi thường
bằng hiện vật buôn bán ở Trung Hoa và Ðại Việt.
Cuối cùng văn kiện này đã xin vua Pháp giao việc này cho
Bá tước Conway, Thống chế các doanh trại và quân đội.
Tổng tư lệnh quân đội ở Ấn độ để tùy sự khôn
ngoan và thông minh của vị sĩ quan này quyết định về
chi tiết cuộc hành quân và các công việc kế tiếp.
Những việc này đã không thực tế và còn nguy hiểm khi
thu xếp ở đây (Versailles).
Pháp Hoàng chấp thuận đề nghị này.
Ngày 28 tháng 11 năm 1787, Bá Tước Montmorin đại diện Pháp
Hoàng và Giám mục Pigneau de Béhaine, đại diện Nguyễn Vương,
đã ký kết Hiệp ước "Liên minh giữa Pháp và Ðại
Việt".
Nội
dung Hòa ước này như sau:
Hòa Ước Liên Minh Công Thủ (giữa
Pháp và Ðại Việt)
"Nguyễn Ánh, vua Ðại Việt, bị cướp mất nước,
thấy cần phải dùng võ lực để lấy lại nước, đã
gửi sang Pháp Ngài Pierre Joseph Georges Pigneau de Béhaine, Giám
mục thành Adran, với mục đích cầu cứu và sự viện
trợ của Ðức vua rất sùng đạo Thiên Chúa (MD: vua Pháp)
Ðức vua này, tin vào lý lẽ công bằng của ông Hoàng nay,
muốn dành cho ông một biểu hiệu nói lên tình bằng hữu
cũng như lòng yêu công bằng của Ngài, đã quyết định
đón nhận thuận lợi thỉnh cầu của ông.
Vì vậy, Ðức Vua đã ủy cho Ngài Bá Tước Emile de
Montmorin, Thống chế các doanh trại và quân đội, Hiệp Sĩ
Hoàng Gia, Cố Vấn Hoàng Gia trong các Hội đồng Bộ Trưởng
và Tổng trưởng chính lệnh và tài chính, Ngoại trưởng,
thảo luận và ký kết với Ngài Giám mục thành Adran trên,
về bản chất, tầm mức và những điều kiện cứu viện.
Hai nhà đại diện toàn quyền, sau khi trình ủy nhiệm thư,
biết rằng:
Bá tước Montmorin đã thông báo toàn quyền của ông và Giám
mục thành Adran đã đưa ra bảo ấn truyền quốc của Vương??
quốc Ðại Việt cùng với bản quyết nghị của
Hội đồng Hoàng tộc của Vương??
quốc trên, đã đồng ý những điều sau đây:
Ðiều 1.
Ðức
Vua rất mực mộ đạo Thiên Chúa (MD: vua Pháp) hứa và cam
kết trợ giúp bằng cách hữu hiệu nhất những cố gắng
của Vua Ðại Việt (MD: vua Gia Long) để trở về lấy
lại quốc gia.
Ðiều 2.
Với
mục đích này, Ðức Vua rất mực mộ đạo Thiên Chúa
sẽ liên tiếp gửi sang bờ biển Ðại Việt, do phí tổn
của ông, 4 tàu hạng trung (frégates) cùng với 1 đoàn quân
1200 bộ binh, 200 pháo binh và 250 lính Ấn. Ðoàn quân này
sẽ được trang bị quân tham chiến và pháo binh dã chiến.
Ðiều 3.
Ðức
Vua Ðại Việt, trong khi chờ đợi những dịch vụ quan
trọng mà Ðức Vua rất mực sùng đạo Thiên Chúa dành cho
ông, nhượng ngay lập tức cho Ðức Vua cũng như Hoàng
Triều Pháp tài sản tuyệt đối và quyền hành trên hòn
đảo lập thành hải cảng chính của Ðại Việt gọi là
Hoi-nan (Hội An) và người Âu châu gọi là Touron (Tourane)...
Ðiều 4.
Ngoài
ra, người Pháp có thể thiết lập trên lục địa tất
cả những cơ sở mà họ thấy có lợi...
Ðiều 5.
Ðức
Vua rất mực sùng đạo Thiên Chúa sẽ có tài sản và
chủ quyền trên đảo Poulo Condore. (MD: Côn Lôn)
Ðiều 6.
Thần
dân của Ðức Vua rất mực sùng đạo Thiên Chúa được
hoàn toàn tự do buôn bán trong tất cả các quốc gia của
vua Ðại Việt, độc quyền đối với tất cả các nước
Âu châu khác.
Vì vậy, họ có thể đi lại và trú ngự tự do, không
trở ngại và không phải trả thứ thuế nào cho cá nhân
họ, tuy nhiên với điều kiện là họ sẽ có giấy thông
hành của Chỉ Huy Trưởng thành phố Hội-nan.
Họ
có thể nhập cảng tất cả các hàng hóa Âu châu và các
vùng khác của địa cầu, trừ các thứ bị luật pháp
xứ này cấm.
Họ có thể xuất cảng tất cả những sản vật và hàng
hóa của xứ này và những xứ lân bang không trừ một
thứ gì.
Họ sẽ không phải trả những thứ thuế khác hơn thuế
nhập cảng và xuật hiện tại và các thuế này không
thể đánh cao hơn trong bất kỳ trường hợp nào và dưới
bất kỳ danh hiệu nào.
Ðiều 7.
Chính
quyền Ðại Việt bằng lòng bảo vệ một cách hữu hiệu
sự tự do và an ninh thân thể những thần dân Pháp. Trong
trường hợp gặp khó khăn và tranh tụng, phải dành cho
họ sự phân xử chính xác và hữu hiệu nhất.
Ðiều 8.
Trong
trường hợp Ðức Vua rất mực sùng đạo Thiên Chúa có
thể bị tấn công hay bị đe dọa bởi vài thế lực, liên
quan đến việc xử dụng các đảo Hoi Nan và Poulo Condore và
trong trường hợp Ðức Vua rất mực sùng đạo Thiên Chúa
có chiến tranh với vài thế lực, hoặc Âu châu, hoặc Á
châu, Vua Ðại Việt cam kết cứu viện bằng binh sĩ,
thủy thủ, thực phẩm, tàu bè và chiến thuyền. Những
viện trợ này sẽ được cung cấp sau 3 tháng cầu xin nhưng
không thể dùng ngoài quần đảo Moluques, quần đảo Sonde
và eo biển Malacca. Còn về việc bảo trì sẽ do nhà cầm
quyền cung cấp gánh chịu.
Ðiều 9.
Ðức
Vua rất mực sùng đạo Thiên Chúa bắt buộc phải viện
trợ cho vua Ðại Việt khi quốc gia ông có biến. Sự cứu
viện sẽ tỷ lệ với nhu cầu cả hoàn cảnh. Tuy nhiên không
có trường hợp nào vượt quá số đã nói đến ở điều
2 của hòa ước này.
Ðiều 10.
Hòa
ước này sẽ được hai nhà cầm quyền 2 nước ký kết
duyệt y và hòa ước đã duyệt y sẽ trao đổi trong vòng
1 năm hay sớm hơn nếu có thể.
Tin tưởng như vậy, chúng tôi, những đại diện toàn
quyền đã ký hòa ước này và đã đóng dấu của chúng tôi.
Làm tại Versailles ngày 28 tháng 11 năm 1787.
Bá Tước Montmorin
P. J. G. Giám mục thành Adran
Ngay dưới chữ ký của hai vị trên lại còn ghi thêm một
khoản gọi là "Article séparé" (Ðiều tách rời)
với nội dung như sau:
Ðiều tách rời:
Ðể đề phòng tất cả những khó khăn và không đồng ý
liên quan đến những cơ sở mà Ðức Vua rất mực mộ đạo
Thiên Chúa đã cho phép thiết lập trên lục địa để dùng
vào việc hàng hải và thương??
mại, đã thỏa thuận với Ðức Vua Ðại Việt là
những cơ sở này sẽ là tài sản của Ðức Vua rất mực
mộ đạo Thiên Chúa mà về tư pháp, cảnh sát, canh gác và
tất cả những hành khiển quyền uy không có ngoại lệ,
sẽ được hành xử riêng dưới danh hiệu của Ngài.
Ðể đề phòng những sự lợi dụng do các cơ sở trên gây
ra, thỏa thuận rằng người ta sẽ không nhận vào đó
bất cứ người Nam nào có tội truy nã và nếu kẻ đó vào
sẽ bị dẫn độ trong lần yêu cầu đầu tiên của Chính
quyền.
Cũng thỏa thuận rằng tất cả những ngườ i Pháp đào
ngũ sẽ bị dẫn độ trong lần yêu cầu đầu tiên của
Chỉ Huy Trưởng Hội An hay Poulo Condore...
Làm tại Versailles ngày 28 tháng 11 năm 1787.
Trong dịp ký kết hòa ước vua Gia Long tặng Giám Mục
Pigneau de Béhaine một bức họa chân dung của ông và một
hộp đựng thuốc bằng vàng. Có một số tác giả viết
rằng Vua Pháp còn phong tặng Giám Mục là Bá Tước nhưng
chúng tôi không thấy có tài liệu văn khố nào nói đến
việc này.
Cũng trong dịp này Giám Mục Pigneau de Béhaine còn phổ
biến một bản tuyên bố nói đến sự bồi thường của
Nguyễn Vương?? cho Pháp
sau khi nước Pháp giúp ông thành công. Nội dung bản văn này
như sau:
Lời Tuyên Bố Của Giám Mục Thành Adran
Mặc dù trong Hòa Ước ký kết hôm nay không nói đến
những chi phí cho? những cơ
sở mà Ðức Vua rất mực mộ đạo Thiên Chúa có thể
thiết lập trên lục địa Vương??
Quốc Ðại Việt, người ký tên dưới đây, với
ủy quyền (của Ðức Vua Ðại Việt) tuyên bố rằng Ðức
Vua Ðại Việt sẽ nhận lãnh chi phí, hoặc bằng hiện
vật, hoặc bằng tiền sau khi định giá, những cơ sở đầu
tiên về an ninh và bố phòng như thành lũy, trại lính, nhà
thương, kho hàng, văn phòng và nhà ở của Chỉ Huy Trưởng
Tin tưởng như vậy, tôi ký bản Tuyên Bố này và đóng
dấu của tôi với lời hứa sẽ xin vua Ðại Việt duyệt
y.
Versailles ngày 28 tháng 11 năm 1787
P.J. G. Giám mục thành Adran
(As translated by Altavista
Translator. http://babelfish.altavista.com/)
-dqv-
The President of the French
Republic, on the proposal of the President of the Council,
Foreign Minister, Issues: Article 1st. The Senate and the House of
Commons having approved the Trade and Friendship, Peace treaty, having
concluded between France and China with Tie-Tsin, June 9, 1885, and
the ratifications of this Act having been exchanged in Peking 28
Novembre, 1885, says it Trait鬠whose content follows, will receive
its peleine and whole execution:
Trade and Friendship, peace
treaty, concluded between France and China, June 9, 1885, in Tien-Tsin.
The President of French Republic
Fran?ise and Its Majesty the Emperor? of
China, animate one and the other of a equal desire to put a term with
difficulty to which have give place their intervention simultaneous in
the business of Annam, and want restore and improve the old relation
of aliti?nd of trade which have exist between the France and the
China, have solve to conclude a new treaty answer with interest common
of two nation in take for base the Convention Preliminary sign with
Tien-Tsin the 11 May 1884, ratify by Decree Imperial the 13 April
1885. To this end, the two High contracting parties named for their
Pl?ipotentiaries, knowledge:
The
President of the Republic, Mr. Jules Patenotre, Extraordinary envoy
and Ambassador plenipotentiary of France in China, Officer of the
Legion of ' onnor, Large-Cross of Pole star of Sweden, &c.; And
Its Majesty the Emperor of China, Li Hong-chang, Imperial Police
chief, First Large? secretary
of State, Large Honorary Tutor of the Heir apparent, Superintendent
Commercial of the Ports of North, General Governor of the Province of
Tcheh, pertaining to the first degree of the third rank of?
the Nobility, with the title of Souyi; Assisted of If-Tchen,
Imperial Police chief, Member of the Council of the Foreign Affairs,
President with the Ministry for Justice, Administrator of the Treasury
to the Ministry for Finances, Director of the Schools for the
Education of the Hereditary Officers of the Left wing of the Tartar
Army of Peking, controlling as a head contigent it Chinese of the
Yellow Banner with edge; And of Teng-Tcheng-Sieou, Commissaier
Imperial, Member of the Ceremonial of State; Which, after
communicatehaving communicated their full powerss, which they
recognized good and had form, are agreed following Articles:
ARTICLE I
France commits itself to restore
and be maintaining the command in the Provinces of Annam which confine
with the Chinese Empire. To this end, it will take measurements
necessary to disperse or expel the tapes of plunderers and people
without consent which compromise the public
tranquility
and to prevent that they do not reform. However the Fran?ise troops
will be able, in no case, to cross the borders which separate Tonkin
from China, border which France promises to respect and to guarantee
against any aggression. On its side, China commits itself to exempt or
be expelling the tapes which take refuge in its provinces bordering on
Tonkin, and to disperse cellles which would seek to be formed on its
territory to go to carry the disorder among the populations placed
under the protection of France, and, in consideration of the
guarantees which are given to him as for the security of its border,
it pareillement avoids sending troops to Tonkin. High Prtes
Contractantes will fix, by a special convention, the conditions under
which will be carried out the extradition of the criminals between
China and Annam. The Chinese, colonists or former soldiers, who live
peacefully in Annam, by delivering to agriculture, with the industry,
or with the trade, and whose control will not give place to qucun
reproach, will enjoy for their people and their goods the same
security as the protected French ones.
ARTICLE II
China, decided nothing to make
which can compromise the work of? pacification
entreprie by France, commits itself to respect, in the present and the
future, the Treaties, Conventions, and Arrangements, directly occurred
or intervening between France and Annam. With regard to the
relationship between China and Annam, it is understood that they will
be of nature not to attack the dignity of the Chinese Empire and to
give place to no violation of this Treaty.
ARTICLE III
Within six month starting from the
signature of this Treaty, Commissionaires indicated by the High
contracting parties will go on the spot for reconnaitre the border
between China and Tonkin. They will pose everywhere, where need will
be, of the terminals intended to return connect the line of
demarcation. If they could not agree on the site of these terminal-or
corrections of detail, it could be necessary to bring to the current
border of Tonkin, in the common interest of the two countries, they
would refer about it to their respective Governments.
ARTICLE
IV
When the border is recognized,
French, or the protected French ones and the foreign inhabitants from
Tonkin, who will want to cross it to go to China, will not be able to
make it that after having provided itself beforehand with passports
delivered by the Chinese authorities of the border sweats request of
the French authorities. For the Chinese subjects, it will be enough to
an authorization delivered by the Imp?iales authorities of the border.
The Chinese subjects which will want to go from China in Tonkin by
overland route, will have to be provided with regular passports,
delivered by the French authorities on the request of the Imp?iales
authorities.
ARTICLE V
The export and import trade will
be parmis to the traders French or protected French and with the
Chinese traders by the ground border between China and Tonkin.Il will
have to be done however by certain points which will be given later
on, and of which the choice, as well as the number, will be in
connection with the direction as with the importance of the traffic
between the two countries. It will be held account, in this respect,
of the Payments in force in the interior of the Chinese Empire. In any
event, two of these points will be indicated on the Chinese border:
one with the top of Lao-Kạ, the other beyond Lang-Sound. The French
tradesmen will be able to fix themselves at it under the same
conditions and with the same advantages as in the open ports of the
foreign trade. The government of Its Majesty the Emperor of China will
install there Customs and the Government of the Republic will be able
to maintain there the Consuls whose privileges and attributions will
be identical to those of the of the same agents command in the open
ports. On its side, Its Majesty the Emperor of China will be able,
agreement with the French Government, to name Consuls in the principal
cities of Tonkin.
ARTICLE VI
A special payment, annexed to the
present Treaty, will specify the conditions under which will be
carried out the trade by ground between Tonkin and the Chinese
provinces of Yun Nan, Kouang-If, and Kouang-Tong. This payment will be
worked out by Police chiefs who will be named by the High contracting
parties, within three month after the signature of this Treaty. The
goods being the subject of this trade will be subjected, with the
input and the output, between Tonkin and the provinces of Yun Nan and
of Kouang-If, with rights lower than those which stipulates the
current Tariff of the foreign trade. However, the reduced tariff will
not be applied to the goods transported by the terrestrial border
between Tonkin and Kouang-Tong and will not have an effect in the
ports already opened by the Treaties. Trade of the weapons, machines,
provisioning, and ammunition of war of any species will be subjected
to the Laws and R?lements enacted by each State Contractants on its
territory. The export and the importation of opium will be controls by
special provisions which will appear in the above-mentioned Commercial
Payment. The trade of sea between China and Annam will be also the
object of a particular Payment. Temporarily, it will not be innovated
of anything with the current practice.
ARTICLE VII
In order to develop under the
conditions the most advantageous relations of trade and good vicinity
that this Treaty has for abjet to restore between France and China,
the government of the Republic will build roads in Tonkin and will
encourage there the construction of railroads. When, on its side,
China decides to build railways, it is understood that it will be
addressed to French industry, and the Government of the Republic will
give him all the facilities to get in France the personnel which it
will need. It is also heard that this clause cannot be regarded as
component an exclusive privilege in favour of France.
ARTICLE VIII
The
commercial stipulations of this Treaty and the Payments
to intervene could be revised after a
decennial interval completed as from the day of the exchange of the
ratifications of this Treaty. But, if, six months before the term,
neither one nor the other of the High contracting parties would have
expressed the desire to proceed to the revision, the commercial
stipulations would remain in force for new a ten years term and so on.
ARTICLE IX
As soon as this Treaty is signed,
the French forces will receive the command to be withdrawn from Kelung
and to cease the visit, &c., in open sea. Within one month after
the signature of this Treaty, the Island of Formosa and Pescadores
will be entirely evacuated by the French troops.
ARTICLE X
Provisions of the old Treaties,
Agreements, and Conventions between France and China, not modified by
this Treaty, remain in full strength. This Treaty will be ratified as
of now by Its Majesty the Emperor of China, and after it will have
been ratified by the President of the French Republic, the exchange of
the ratifications will be done in Peking as soon as possible possible.
Fact with Tien-Tsin in four specimens, June 9, 1885, corresponding to
the 27th day of the 4th moon of the 11th year Kouang-His.
(L.S.)
(Signed) Patenotre.
(L.S.) (Signed) If Tchen.
(L.S.) (Signed) Li Hong-chang.
L.S.) (Signed) Teng Tcheng Sieou.
Art.2. The President of the Council, Foreign Minister, is
charged with
l"exécution
of this Decree. Fact in Paris, 25 Janvier, 1886.
(Signed) Jules Greve
By the President of the Republic: The President of the
Council, Foreign
Minister,
(Signed)
C Of Freycinet.
|
