|
Cung cấp: Tieuboingoan
Thăng long Hà Nội trong ca dao ngạn ngữ
- 8
Nhà xuất bản Hà Nội - 2002
Giang Quân sưu tầm, biên soạn
(In lần thứ hai có bổ sung, sửa chữa)
Phần 7 - Địa Danh
Phần Hai
Bảng tra cứu địa danh
Chữ viết tắt:
h. huyện
L. làng
ph. phường
q. quận
t. tổng
th. thôn
x. xă
x. xem
Ái Mộ 1- th. thuộc x. Bồ Đề, h. Gia Lâm, bờ bắc cầu Long Biên. 2- th. thuộc
x. Yên Viên, h. Gia Lâm.
An Dương khu lao động ngoài đê sông Hồng, bị bom B52 hủy diệt, 12-1972.
An Ḥa C̣n gọi Yên Ḥa. 1- tên nôm l. Giấy ở cạnh Cầu Giấy, thuộc ph. Yên
Ḥa. 2- th. thuộc t. Yên Ḥa (Hữu Nghiêm cũ), h. Thọ Xương. 3- tên: th.
thuộc h. Thọ Xương.
An Nội Có 2 th. An Nội đều thuộc t. Thuận Mỹ, h. Thọ Xương. C̣n gọi Yên Nội
Cổ Vũ và Yên Nội Đông Thành (Hàng Da, Hàng Nón bây giờ).
An Phú làng của xă Nghĩa Đô, có nghề kẹo nha, nay thuộc ph. Nghĩa Đô, q. Cầu
Giấy.
An Quang C̣n gọi Yên Quang, th. thuộc t. Yên Thành, h. Vĩnh Thuận, do nhập 3
th. Quan Quang, Trấn Vũ. Tân Yên lại (nay là đầu phố Quán Thánh).
An Tập C̣n gọi Yên Tập, th. thuộc t. Tiền Nghiêm (sau là Vĩnh Xương) h. Thọ
Xương (nay là đầu phố Quán Sứ).
An Thái C̣n gọi là Yên Thái. 1- th. thuộc t. Tiền Túc (sau là Thuận Mỹ) h.
Thọ Xương, có đ́nh Chợ Thêu (nay là ngơ Yên Thái - Tạm Thương) 2- ph. làm
giấy thuộc Kẻ Bưởi, xưa thuộc t. Trung, h. Vĩnh Thuận, có rừng bàng đẹp (nay
thuộc ph. Bưởi, q. Tây Hồ).
An Thuận C̣n gọi Yên Thuận, th. thuộc t. Yên Thành. h. Vĩnh Thuận (nay là
phố Hàng Than, đầu Nguyễn Trường Tộ).
An Trạch C̣n gọi Yên Trạch, th. thuộc t. Yên Thành, h. Vĩnh Thuận (nay vào
khoảng các phố Đoàn Thị Điểm - Đặng Trần Côn - Cát Linh).
Anh Trung C̣n gọi Yên Trung, có 2 th. Thượng, Hạ thuộc t. Tiền Nghiêm, h.
Thọ Xương (nay là Cửa Nam, Bông Lờ, cuối Phùng Hưng).
Ao Dài tức Ṿng Ao Dài, tên nôm 1. Duệ Tú, nay là 1 xóm của th. Dịch Vọng
Tiền, ph. Dịch Vọng, q. Cầu Giấy.
Ba V́, núi, c̣n gọi núi Tản, Tản Viên (nay thuộc h. Ba V́, tỉnh Hà Tây).
Bà Đanh Chùa cổ cạnh Hồ Tây, (chỗ trường Chu Văn An) nay không c̣n, tấm bia
“Bà Đanh Tự” đem để ở chùa làng Thụe Khuê.
Bạc 1- Hàng Bạc, phố cổ làm nghề kim hoàn, xưa thuộc ph. Đông Các, h. Thọ
Xương. 2- Quán Bạc, th. Đổng Viên, x. Phù Đổng, h. Gia Lâm, nơi diễn ra điệu
múa cờ thứ nhất của Hội Gióng. 3- Ghềnh trên sông Hồng thuộc ph. Phú Thượng,
q. Tây Hồ.
Bách Thú tức Bách Thảo, vờn do Pháp xây dựng năm 1890 trên đất ph. Khán Xuân.
Cổng vào ở phố Ngọc Hà và Hoàng Hoa Thám.
Bạch Hạc: Ngă ba sông Hồng - sông Lô, quen gọi Ngă ba Hạc (nay là thị trấn
Bạch Hạc, ngoại thị Việt Tŕ).
Bạch Mai: Trước có tên Hồng Mai, ph. thuộc t. Tả Nghiêm, h. Thọ Xương (nay
là khu vực Ô Cầu Giền - Bạch Mai).
Bài Hàng Bài, phố trên đất th. Cựu Lâu, Vũ Thạch, Hàm Khánh, h. Thọ Xương.
Xưa có nhiều hàng bán các loại bài lá, ở gần Hồ Gươm.
Bái Ân một ph. vùng Bưởi, có nghề làm giấy và dệt lĩnh thuộc x. Nghĩa Đô,
(nay là ph. Nghĩa Đô, q. Cầu Giấy).
Bàn cờ một ngọn nmúi trong dăy núi chân Tam Đảo thuộc h. Sóc Sơn.
Báng Tên nôm của làng Đ́nh Bảng, phủ Từ Sơn (nay là h. Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh).
Báo Lính tên khác của th. Trừng Thanh Trung Bè Hạ, c̣n gọi Trung Bảo Phiệt,
thuộc t. Tả Túc, h. Thọ Xương (nay là đầu phố Hàng Thùng).
Bảo Khánh th. thuộc t. Thuận Mỹ, h. Thọ Xương, do nhập 2 thôn Báo Thiên Tự
và Hữu Khánh Thụy (nay là phố Bảo Khánh, q. Hoàn Kiếm).
Báo Thiên tên chung của 3 thôn: Báo Thiên Tự, Báo Thiên Chùa Tháp, Báo Thiên
Thị Vật, t. Tiền Túc, h. Thọ Xương: nơi có chùa và tháp Báo Thiên nổi tiếng,
sau phá đi xây Nhà Thờ Lớn (nay là phố Nhà Thờ - cuối Hàng Trống).
Bát Hàng Bát, chỉ chung các phố Bát Sứ (Bát Ngô), Bát Đàn trước thuộc th.
Đông Thành, Nhân Nội, t. Tiền Túc, h. Thọ Xương.
Bát Ngô, Bát Sứ: Phố cổ chuyên bán đồ sứ Trung Quốc, ở liền phố Bát Đàn bán
đồ gốm nội địa. X. Bát.
Bát Tràng Làng gốm sứ lâu đời ở bờ bắc sông Hồng, nay là xă Bát Tràng, h.
Gia Lâm.
Bắc Cầu th. thuộc x. Ngọc Thụy, h. Gia Lâm.
Bắc Hạ tức Cổ Vũ Bắc Hạ - Bắc Thượng Thôn, t. Tiền Nghiêm, h. Thọ Xương (nay
là cuối phố Tràng Thi).
Bắc Hồng: x. thuộc h. Đông Anh.
Bắc Ninh tên tỉnh ở phía bắc Hà Nội, xưa thuộc trấn Kinh Bắc, có thời kỳ
nhập với tỉnh Bắc Giang thành Hà Bắc, nay là tỉnh riêng.
Bắc Thượng X. Bắc Hạ
Bằng gọi tắt tên l. Bằng Liệt, có 2 xóm Bằng Thượng, Bằng Hạ (nay thuộc x.
Hoằng Liệt, h. Thanh Tŕ).
Bần tức Bần Yên Nhân, l. thuộc h. Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên, nay là thị trấn
thuộc h. Mỹ Văn, tỉnh Hưng Yên. Có đặc sản tương ngon.
Bây, Cầu Bây th. thuộc x. Thạch Bàn, h. Gia Lâm.
Bẩy Mẫu hồ lớn thuộc l. Kim Liên, nay ở trong công viên V.I. Lênin.
Bè Hàng Bè, đất thôn Nam Hoa, t. Hữu Túc, h. Thọ Xương, giáp sông Hồng, có
các lán bán tre nứa đưa từ bè lên mà thành tên.
Bến Cổ tên nôm của Cổ Tân, bến sông Hồng khoảng sau Nhà Hát Lớn.
Bích Lưu th. thuộc t. Tiền Nghiêm, h. Thọ Xương, tên cũ là Bích Du, gần Hỏa
Ḷ.
B́nh Lao tên cũ của phố Hàng Chĩnh, thời thuộc Pháp tập trung gái điếm thành
xóm.
B́nh Lơ tên cổ của l, Vệ Linh, nơi có núi Sóc và đền Sóc thờ ông Gióng (nay
thuộc x. Phù Linh, h. Sóc Sơn).
B́nh Vọng tên nôm làng Bằng, nay thuộc x. Hạ Hồi, h. Thường Tín, tỉnh Hà Tây,
có nghề sơn ta.
Bỏi Tên nôm xă Hải Bối, h. Đông Anh.
Bồ Hàng Bồ xưa bán hàng nan tre, nứa, thuộc th. Xuân Ḥa, Nhân Nội, t. Tiền
Túc, h. Thọ Xương.
Bồ Đề tên khác của l. Phú Viên, xưa nghĩa quân Lam Sơn đóng trại vây thành
Đông Quan ở đây, (nay thuộc x. Bồ Đề, h. Gia Lâm) khúc sông Hồng chảy qua
đây cũng được gọi là sông Bồ Đề.
Bộc Am chùa Bộc ở l. Khương Thượng, Đống Đa, tương truyền có tượng thờ Quang
Trung (nay ở phố Chùa Bộc, q. Đống Đa).
Bột Hàng Bột, phố cũ, tên nôm của th. Hương Miến, t. Hữu Nghiêm, h. Thọ
Xương (nay là phố Tôn Đức Thắng, q. Đống Đa).
Bờ Sông Bờ, tên khác của sông Đà.
Bợ - Bạt: Bợ là x. Thành Công, h. Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ bây giờ. Bạt là
x. Ṭng Bạt, h. Ba V́, nay thuộc tỉnh Hà Tây, Hai làng ở hai bên sông Đà.
Buồm Hàng Buồm, đất ph. Hà Khẩu cũ, ở cửa sông Tô nơi thông với sông Hồng,
gọi là bến Giang Khẩu, có nhiều thuyền buồm đậu nên thành tên.
Bút 1- Hàng Bút, xưa có tên là phố Hàng Mụn, thuộc th. Đông Thành, t. Tiền
Túc, h. Thọ Xương, 2- Tháp Bút trên núi Đào Tai trước cổng đền Ngọc Sơn, bên
Hồ Gươm, do Nguyễn Văn Siêu xây năm 1864.
Bừa Hàng Bừa, tên cũ của phố Ḷ Rèn hiện nay, đất th. Tân Khai, t. Tiền Túc,
h. Thọ Xương.
Bưởi 1- Tên chung cả một vùng gọi là Kẻ Bưởi, xưa thuộc t. Trung, h. Vĩnh
Thuận, gồm: Bái Ân, Hồ Khẩu, Yên Thái, Trích Sài, Trung Nha, Vạn Long, An
Phú, Đoài Môn, Tiên Thượng (nay là các phường Bưởi, Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy).
2- Làng Đại Bái, h. Thuận Thành, Bắc Ninh.
Cà Lồ Sông từ Phúc Yên chạy ṿng làm ranh giới các h. Sóc Sơn, Mê Linh, Đông
Anh đến xă Việt Long (Sóc Sơn) đổ vào sông Cầu ở ngă ba Sà. C̣n gọi sông Phù
Lỗ.
Cách Tên nôm làng Trúng Đích, xưa là x. Thượng Tŕ, nay thuộc x. Hạ Mỗ, h.
Đan Phượng, tỉnh Hà Tây.
Cái Sông Cái, x. Hồng.
Cảm Hội Tên do sát nhập 2 thôn Cảm ứng và Yên Hội, t. Thanh Nhàn, h. Thọ
Xương (nay vào đầu phố Nguyễn Công Trứ – Ḷ Đúc có phố Cảm Hội)
Canh Tên nôm chỉ 2 l. Phương Canh (x. Xuân Phương, h. Từ Liêm) và Vân Canh (xa.
Vân Canh, h. Hoài Đức, tỉnh Hà Tây) ở liền nhau, cùng có giống cam ngon.
Cao Tung Núi trong dăy núi ở h. Sóc Sơn.
Cáo Tên gọi tắt 1. Cáo Đỉnh, c̣n gọi Kẻ Giàn, nay là 1 thôn. thuộc x. Xuân
Đỉnh, h. Từ Liêm, nơi có nhiều thế đất quư.
Cau Hàng Cau, tên nôm của th. Nam Phố, t. Hữu Túc, h. Thọ Xương, nay là đoạn
đầu phố Hàng Bè, xưa có nhiều hàng cau khô.
Cát Làng Cát Nhị, huyện Hoằng Hóa, Thanh Hóa, dân ra trú ở Quỳnh Lôi.
Cấm chỉ Tên cũ của ngơ Hàng Bông gần Cửa Nam.
Cầu 1- Chợ Cầu, tức chợ Cầu Đông (nay là Đồng Xuân) xưa có Phật đá trắng tạc
thời Lê Trung Hưng ở đầu cầu qua sông Tô. 2- Lủ Cầu, têm môm l. Kim Giang,
x.Đại Kim, h. Thanh Tŕ. 3- Thạch Cầu, nay thuộc x. Thạch Bàn, h. Gia Lâm,
có tục chém lợn tế thần ngày hội làng 11 tháng 2 lịch âm.
Cầu Giền bắc qua sông Kim Ngưu ở đầu phố Bạch Mai, Ngă tư Bạch Mai - Phố Huế
- Trần Khát Chân - Đại Cồ Việt gọi là Ô Cầu Giền, vốn là cửa ô Thịnh Yên cũ.
Cầu Gỗ Cầu bắc qua con ng̣i nối hồ Thái Cực (Hàng Đào) với Hồ Gươm xưa, sau
lấp đi làm phố mang tên này.
Cầu Nôm Tên nôm l. Đại Đồng, chuyên đi mua đồng nát, nay thuộc Hưng Yên.
Cây Thị Dốc trên phố Bà Triệu, gần ngă năm Nguyễn Du.
Chanh Ngă ba Chanh, chưa rơ ở đâu.
Cha Nghi l. Nghi Tàm, nay thuộc ph. Quảng An, q. Tây Hồ.
Chân Cầm Tên phố ở trên đất 2 th. Chân Tiên và Minh Cầm, h. Thọ Xương.
Châu Cầu Châu, chưa rơ ở đâu. Theo Hoàng Đạo Thúy, chùa Châu Long xây trên
g̣ Ḥn Châu, xưa Hồ Tây thông với sông, ở đây có bến Châu (Châu Chử), có thể
có cầu chăng?
Châu An C̣n gọi Châu Yên, th. Thuộc tổng Yên Thành, h. Vĩnh Thuận, do nhập 2
th. Châu Long và Yên Diên mà thành tên.
Chè Tên nôm l. Giao Tự (nay thuộc x. Kim Sơn, h. Gia Lâm).
Chẹ Tên núi ở h. Ba V́, tỉnh Hà Tây.
Chèm X. Trèm.
Chiếu Hàng Chiếu, đất thôn Thanh Hà, t. Hậu Túc, h. Thọ Xương, thời Pháp
thuộc c̣n gọi Phố Mới, có Ô Quan Chưởng, tức Đông Hà Môn, một cửa ô cổ c̣n
lại của thành Thăng Long.
Chợ Đuổi tên dân gian của phố Tuệ Tĩnh bây giờ, nơi họp chợ tạm sau khi hết
giờ mở chợ Hôm.
Chủ Kẻ Chủ, tên nôm của l. Cổ Loa, nơi có Thành ốc và đền An Dương Vương, h.
Đông Anh.
Chùa Hồ Sen ở khu vực hồ Bẩy Mẫu trước đây.
Chum Tên gọi khác của phố Hàng Chĩnh, xưa bán hàng Sành, chum, vại, ṿ,
chĩnh, tiểu sành.
Chuông Tên nôm của x. Yên Quyết, có 2 thôn: Thượng Yên Quyết (l. Giấy), Hạ
Yên Quyết (l. Cót) có nghề làm giấy bản, giấy quạt, nhuộm giấy màu, vàng
thoi. Xưa có cầu Tây Dương nổi tiếng, nay không c̣n ở chỗ Cầu Giấy (nay là
ph. Yên Ḥa, q. Cầu Giấy) Cót là một trong 4 l. của huyện Từ Liêm cũ có
nhiều người đỗ đạt.
Công Đ́nh Thôn thuộc xă Đ́nh Xuyên, h. Gia Lâm.
Cố Ngự Đập ngăn 2 hồ Hồ Tây và Trúc Bạch, thường gọi chệch là Cổ Ngư, (nay
là đường Thanh Niên).
Cống An C̣n gọi Cống Yên, một trại thuộc “Thập tam trại”, t. Nội, h. Vĩnh
Thuận (nay thuộc Vĩnh Phúc, q. Ba Đ́nh).
Cống Trắng Tên cái cống ở giữa phố Khâm Thiên, q. Đống Đa.
Cốc Lương Thôn thuộc xa. Tân Hưng, h. Sóc Sơn.
Cống Vị Một trại thuộc “Thập tam trại” xưa t. Nội, h. Vĩnh Thuận (nay là q.
Ba Đ́nh).
Cổ Bi Xă cạnh đường 5, h. Gia Lâm, nơi có di tích phủ Kim Thành, hành cung
của chúa Trịnh, xây dở dang năm 1727.
Cổ Điển th. Thuộc x. Tứ Hiệp, h. Thanh Tŕ, vùng đồng trũng, nhiều cua.
Cổ Biện Tên cũ của l. Cổ Giang, x. Lệ Chi, h. Gia Lâm.
Cổ Loa Kinh đô nhà nước Âu Lạc, quê hương truyện Mị Châu – Trọng Thủy, có
thành ốc do vua Thục xây. C̣n gọi Kẻ Chủ. Năm 939, Ngô Quyền xưng vương cũng
đóng đô ở đây. Hội đền vào ngày 6 tháng giêng lịch âm. (Nay thuộc x. Cổ Loa,
h. Đông Anh).
Cổ Lương th. thuộc t. Hậu Túc (sau là t. Đồng Xuân), h. Thọ Xương, có đ́nh
cổ xưa học tṛ thường đến trọ (nay ở số 28 Nguyễn Văn Siêu).
Cổ Nhuế Tên nôm là Kẻ Noi, có nghề hót phân bón ruộng, nay thuộc h. Từ Liêm.
Cổ Pháp Tên cổ của l. Đ́nh Bảng, nơi có lăng 8 đời vua Lư (nay thuộc h. Tiên
Sơn, tỉnh Hà Bắc).
Cổ Tân X. Bến Cổ
Cổ Vũ h. Thọ Xương có 5 th. Cổ Vũ: Cổ Vũ Bắc Thượng – Bắc Hạ thôn, (X. Bắc
Hạ), Cổ Vũ Hạ, Thượng, Trung và Yên Nội cùng thuộc t. Tiền Túc (nay là khu
vực Hàng Da).
Cơ Xá Làng băi do sáp nhập 6 thôn Thủy cơ cùng băi ven sông Hồng (nay là
đường Bạch Đằng – Phúc Tân).
Cuốc Hàng Cuốc, một phố cũ có nhiều nhà bán cuốc, trên đất th. Tân Khai, l.
Tiền Túc, h. Thọ Xương (nay là đoạn cuối phố Hàng Vải).
Cự Tên tắt l. Cự Linh – Ngọc Tŕ, nay thuộc xă Thạch Bàn, h. Gia Lâm, có Hội
kéo co ngày 11 – 12 tháng 2 âm lịch.
Cửa Đông Cửa Đông thành cổ (nay ở cuối phố Cửa Nam, giáp phố Phùng Hưng).
Cửa Nam Cửa Nam thành cổ (Nay là khu vực phố và chợ Cửa Nam).
Cựu Lâu Th. thuộc t. Đông Thọ, h. Thọ Xương, do sáp nhập các thôn Hậu Bỉ,
Hậu Lâu, Kho súng (nay là giữa phố Lư Thái Tổ, Ngô Quyền).
Trang
1 2
3
4 5
6
7
8
9
10
11
12
|